7 Janas dins un territorí d’exil — Jania

La rua trista, aigada e grisa porriá far montar la malensonha. Las veituras sos l’aiga an daus fuòcs qu’escliarán paubrament, la lum sembla espodita per la plueia.
Daus bocins de meijons, daus brijons d’imòbles sautan entau ad aquela limita farjada per lu fauborg Borgonha, un rond-punt, la desbuta de la rua de Borgonha. Sos la plueia, las limitas son pauc clara dintra las fòrmas daus gents, las veituras, lu bus, los ciaus e lu bitum.
Quò fai subretost fred e quò balha enveia de se sarrar, leu-leu.
Traucar un virondeu. Traucar ‘queu virondeu. Traucar sens s’esvedelar es malaisat de far.
Lu goiat davant Jania poviá pas ne pas tapar dins lu còrs d’una boitia mòrta que durmissiá tranquiladament dins lu riu de l’esgost. Lu còp de pè la desvelhet dins un ulhau franc e blanc quante ‘la manhet lu topinot ente eriá quilhat un aubre indeterminat. S’eschapet un quauquares de viu, un margaud, beleu ‘na rata, marchatz saber.
Una odor de purit se trainava dins la rua.
La Jania tiret la pòrta de la brassaria e la brassaria l’engolet a l’ora dau mieijorn.
Apres ‘ver comandat una biera, ela se sietava per legir los messatges sus son ordinator que, de vieisar la rua, ’la viguet passar la Sonia sus sa becana iranja. Ela li faguet una gesta de la man. La jornalista se ‘restet, charchet un aneu per atachar sa montura.
« Adiu goiata, coma quò vai. Tu te ses motorisada ?
— Per entau dire. Anetem queu mandin la ‘chaptar. Ela es brava, Mandarineta, es quò pas ?
— Mandarineta ? Li a balhat un chafre ? E tu ses sola ».
Per lu chafre que’eriá un biais de far se la chausa, un pauc coma fan los qu’an ‘na veitura.
Apres l’obrador, avant de conviar la Jania, granda blogosa militanta dins la ciutat, lu Piarron deviá passat chas lu cofador e la Sonia chas lu farmacian. Emai i aguesse pauc de comercís dins la rua, tant valia mielhs los far viure.
Sonia eispliquet que ela ‘via mestier d’informacions « militantas », sus lu monde politique d’Orleans, e maitot de las p’itas istòrias daus uns daus autres. E per aquò, la blogosa aviá la reputacion de ne’n saber mai que las archivas de la comuna.
Qu’eriá pas fau, mas ne’n parlar entau ‘nava estre coma desvirar un sac de gruns sus ‘na taula. Afe, i a pas lu fuòc non pus.
Lu mèra actuau es au MIB – lu Movament Identitarí de Bauça – que decidet de regentar la vila coma los dau PS – lu Perti Solonhòt – autorn de la persona dau Dupuis, que se eriá dau MOLUSC – Movament Orleans Leire Units Segond lu Comun. ‘Na vetz elegit, lu Dupuis descidet de passar la man, çò qu’eriá pas colhon que son bilanç aviá estat aimat per lu monde. Lu ganhant fuguet lu MIB e desempui, lu fluví pura sa vita sus la vila.
Emai siguessen dins la mesma esquipa, los dau PS son totjorn de criticar quò-quí, quò-laï. Breu, daus amics entau son pas de bon aver.
Au mitan drech, i aviá los Fauscialistes, fòrts bon per criticar dins l’opausicion mas una vetz au poder, fan pieger. Lu temps de la darnieras votacions, qu’eriá una certana Conia que surtiguet dau chapeu. Coma degun la coneissiá, degun votet per ela. Son chafre desempui es Jospineta, ‘la que passa pas lu prumier torn maugrat sos sostiens
Dins los opossants de gaucha, i aviá màs los comunistes. ‘Tencion, i a de tot boirar dins ‘quela esquipa, tant que son contra la productivitat per la productivitat, que fan passar l’uman de’n prumier, que tant que disen benvengut aus preissons comsumeristas, aus merchands de mòrt o de non-cultura.
L’OCU – Orleans Comunautat Urbana – eriá majoritarament de drecha per pas dire de la drecha-drecha. Istoricament la comunautat aviá estat toschada per los fauxcialistes, que lu chap d’aqueu temps eriá santificat per una armada de vielhs professors retirats. Tant pieg se, per eisemple, quante ilhs le laschan a la meijon de retirada, eu pausa sa veitura coma un chin ‘na marda, que monsur es un Monsur e patin-cofin.
Los de la becana l’aimavan gaire queu-quí, que qu’es se mai sa fina esquipa « qu’obludeten » las becanas lu long de la premièra linha dau tramway.
« Coma quò damandet la jornalista, sa fina esquipa ?
— Quante tu prens autorn de te un energitician per eisemple, qu’es un pauc coma esperar veire tornar frutjar un braç copat per la pregiera, diguet la Jania avant de voler continuar.
— Avieise que ses totas doas apres far un grand jornau.
— Quò i es, tos piaus son copats. Venam de ne’n ‘chabat per lu domení politique de la ciutat. Vem parlar p’itas istòrias aura. D’alhor, coma v’autres fuguetetz menats de trabalhar de bana ?»
E vei-la-quí, la nòstra Jania, que jamai rencuvava de parlar d’ela, tornada per ne’n contar d’enquera mai.
Lu prumier còp que nos encontretem, i a dos ans, ton Piarron e me, qu’eriá per la goiata mòrta rua dau Bordon Blanc. Una istòria òrra. La goiata surtiá de l’escòla CAPTO – lu Cercle daus Amators de la Plata Terra d’Orleans – se’n gaitar a drecha o gaucha, veiquí pas qu’una maire de familha li rotlet dessus. Lu pieg, qu’es que degun dins aquela secta puret o faguet quauquares per desnonciar lu fach. Non. La frasa de dire segond ilhs e elas, qu’eriá « l’Angle Drech fai la lei universala aus quatre cuenhs de la Plata Terra sacrada, eu balha los eifants, que son daus dons dau Diau, eu pòt los tornar prener ». Piarron eriá juste arribat au centre daus rensenhaments, dins lu despartament de la creianças, e deguet trabalhar sus los pus creisants de tots, los platistes qu’an per credòt « la terra es plata, lu o la que dit, professa autra chausa es un ateu que fau chastiar ».
Afe, me tene un quasernet locau, mas l’afar m’interesset, mai que tot que jamai, aquilhs son per criticar un livre vielhs.
« Mesfia te, ela s’entorna de chas l’apoticarí ente ela deguet ‘chaptar mantas potingas d’omeopatia.
— Non, tu creses qu’un bocin de sucre pòt te garir de quauquares ?
— Mas, aquò march…
— Per lu laboratorí. Coma la vejança, las legidritz de cartas, los tenants de la vibromassoidariá e totas las autras conarias, aquò marcha màs per los vendors de magia. »

Un margaud passet
Silencí a la taula
Beleu un angeu

Un pauc manhada de comprener que la Sonia eriá un pauc necia, la Jania contunhet per parlar de l’afar de la « gost-bike » coma disen los anglès, la « tòrna biciclaritz » per ben parlar. Un jorn, los rensenhaments agueten una damanda d’un tipe que credet veire una tòrna. Dins ‘queu cas, lu servicí creiança es de menar l’enquesta. Res ne’n surtiguet en defòra d’article dins la Respublica. Pensas ben que un afar de tòrna faguet vendre, mai que tot quante lu jornaliste ò liguet a la sola vila comunista de la comunautat, la de per la soá meressa, Marivenka Redlight, opausada a l’OCU, e que adonc, beleu la tòrna eriá la democratia mespresada per lu regent. Mesma l’esquipa de Saran, la vila comunista, sonjava que l’erplicacion eriá una possibla. Daus materialistes pertant.
Fin finalament, resmai qu’una paraleidolia.
Un autre afar coneiguet una fin uròsa que de las gents avián fach correr lu bruch que lu pont Jordí V ‘nava estre destrusit per daus terroristes. Los milicians dau MIB desfilavan dins la vila mai daus brandons, prests a botar lu fuòc. Mas, discretament, l’afar se tuet d’ela mesma, merces lu Piarron.
« Bon, dins tot aquò, parle, parle, mas, sabes tu coma menar l’enquesta. Ses fòrta dins lu domení de las becanas, as mestiier d’aida ?
— Per dire verai, lu tipe de l’obrador me parlet d’autors de legir coma lu Héran, lu Razemon o b’etot lu Pressicaud. Sabe grán per ente començar ne’n defòra de passar a la bibliotèca. Ne’n mai d’aquò, vòle questionar un pauc los comerçants que, questa rua de Borgonha, per eisemple, i aguet daus comercís autravetz, coma e quand lu fenomena daus rideus baissats començet. Es quò mas perque los ancians comerçants an ‘chaptar e desiran viure ente visqueten ? I a quò quauqu’un a la meraria per escotar la gent ? Piarron me diguet que ne’n una annada lu regima de la rua changet tres còp, que quò passet de gratis a paiant puei zona bluïa dietz minutas. Totjorn dins ‘quela rua, sem ne’n zona trente, que lu paneu d’entrada es aquí, mas i a pas de paneu fin… Veiquí, sabe pas d’enquera coma far, mas de las pistas, ne’n ai ».

---

• ~1410 mòts
• La version en langue française se trouve ici (>fr)