« Çò-ditz la Pès-Nuts » – Joan Ganhaire

« Entau, la Pès-Nuts, la lebre de chas nos, a passat dins ma vita. I es venguda, e ne’n es surtida coma totjorn, sus la poncha daus pès. Las istòrias que ‘la me contet an fait se levar en io daus ressons de mai en mai dolorós e ai comprés que dins quilhs sornes racontes, era question nonmàs de io, io, lo dròlle mau aimat, l’òme solitari e maujauvent que degun li aviá ausat parlar ».

Un bocin de « Çò-ditz la Pès-Nuts » dau Joan Ganhaire, lu prumier libre legit dins ‘na promessa « inconsiderada » de legidas davaladescas. Prumiera legida que traina, de fach, un prumier bilhet.

‘Na meravelha. I a grán res de dire de mai, ‘na miraudia.

Lu libre es farjat de 5 istòrias balhadas per la Pès-Nuts ad un òme que nos conta s’etot un bocin de sa vita. Lu genre de las novelas es un boiradís dintra un fantastique campanhard e la cronica sus la gens, lur vita de tots los jorns. Quò se legit facilament, emai quauques mòts poguessen estre complicats, qu’es plasent.

Per ne’n ‘chabar, i a 2 cedes* que tornan prener lu contengut dau libre. La persentaci’ musicala daus cedes fai pensar a las pèças de teatre lu ser sus França-cultura (>fr), d’aici dire que quò seriá dins la linga dau Rabelais, quò i passaria… Son persentats sus la mesma mòda que lu libre, lu narator, Joan Ganhaire** fai « lu chapeu » de l’istòria, que ela, es contada per quauqu’un d’autre. E lu son finau fai pas « la nhòrla es estada recordada ne’n 1947 dins lu vilatge de… per Monsur X, darnier locutor patoès… ». Non, lu teiste es viu, fòrt bon d’escotar.

Per 13,50, perdetz pas de moneda de iò ‘chaptar.

_____

• De legir lu bilhet dins la Dordonha Liura (>fr)

_____

* un daus dos cedes passa pas dins son entier, res de greu quau que siàia.

** Eu a la mesma votz que mon oncle, un frair de ma mair. Per lu còp, tuí la lum chas me, dubriguí ‘na fenestra e ‘lumí ‘na lampa a olí. I a sabe que qu’es colhon de teatralisar entau l’escota, e pertant, los uelhs barrats, eriá a la velhada.

Vautres que m’avetz tuada – Joan Ganhaire

 « Vautres que m’avetz tuada », per iò comprener ‘queu titre, fau legir lu libre dau Ganhaire de la prumièra paja gairement d’aïci la tota derniera. E tant iò dire, aquò me plaguet pas d’estre entau menat per lu mas per fin de trobar lu perdeque dau crimí. Sei jamai tròp estat « las enquetas dau comissarí Maigret » ente sem pradelats d’un costat l’autre per saber, toschar per ‘vançar… Aime mielhs tot saber dès la desbuta e legir lu perdeque dau comint dins lu restant dau libre. Aquò será ma sola critica negativa, perque autrament, paubres que paubras es un fòrça bon libre, mai ‘na linga plasenta. Sauriá ne’n far un centiesme que seriá aüròs coma un papa, afe, v’autres, Monsur Ganhaire, setz escrivan de libres, me, de bilhets sus un cibercaier, l’acte es lu mesma, la resulta, un autr’afar.

Seriosament, per me ‘ribar far legir « un policier » coma ‘quò se ditz, ne’n fau. D’enquera ‘na vetz, tant los « Maigret », las « 5 darnieras minutas » o las seriás « europeènas » d’aüei, las de FR3, son pas per me desplare un jorn de pluèia, màs, despuei que los americans ‘ribeten sus lu merchat, fau tener la ròta. Parle aquí de la televicolha, mas per los libres qu’es parrier. Per eisemple, d’un Maigret, legisse generalament 10 pajas e apres m’einuie. I aguet quauques « Le poulpe » que reussigueten a me conhar la testa dins l’enquesta, mai d’un còp perque qu’eriá daus chauses pas clars, mas, los « policiers » son pas un genre per me plare. E ‘quò-quí mesma chas los asiatiques, que pertant son un mòt magique chas me, ne’n defòra de « Tōkyō Express » dau Seichō Matsumoto, mas aquí es ‘na meravelha de matematica.

Seriosament, per me ‘ribar far legir « un policier » coma ‘quò se ditz, ne’n fau e v’autres ‘ribetz mai un libre que lu darnier de cuberta ditz :

« Lo medecin Cabanel era un bel òme. Grand, espatlut, los piaus enquera blonds bien ondulats, fasiá pas seissantena. Sos uelhs blues espiavan los dos òmes de l’autre costat de son bureu, cilhas froncidas, segurament en causa de sa chamisa. Era fotuda sa brava chamisa. Dos cròs negresits de podra tanben rogesits per un pauc de sang calhat. Dos còps de fuòc a corta portada. »

Veiquí beleu plantada l’intriga mas pas lu desfilat de personatge mai que tot « tipiques » de quò que pòt se trobar dins ‘na pita vila. Crese que dès l’infirmiera chefe ‘ribada me piquí lu nas dins lu raconte, puei ‘ribet la femna dau medecin, la gent,  tant dins l’enquesta que dons las nombrosas p’itas istòrias alentorn : lu que cor dins la vita, lu movament d’estrema drecha occitan que deu ne’n far s’esjacinar dau monde, la vita dau goiasson…

Tot ‘queu monde es fòrça ben descrich, ben picat dins la vita moderna e me songe que ‘quò es beleu ‘quò d’aquí que faguet passet la faiçon, un pauc longeta, que fuguet menat l’enquesta.

Un bon libre sens obludar l’avant dire de Monsur C.

.

• Lu cibercaier dau J. Ganhaire

• Lu bilhet sus lu Jornalet©

____

‘Tenci’ per lu ‘chaptar, passatz directament per la libraria occitana de Lemòtges o per la libraria Decouvertes Occitanes en Auvernha ; perque lu comandí au momint que ma libraria passava d’un grop capitaliste mondialisat ad un grop capitaliste nacionalisat, e l’un dins l’autre, dintra l’esditor, lu vendor, lu difusor e lu ‘chaptor, l’esquipa de la « Librairie nouvelle d’Orleans » me felicitet d’estre tant gente, tant minhard, tant joiòs, de totjorn prener lu sosrire aus pòtas los « res de ‘ribar ». Afe, ilhs e elas tot, son sauvats per lu momint.

Los braves jorns de Perdilhòta – Joan Ganhaire

Bon, arribe apres la batalha per ne’n parlar d’aqueu libre, vòle dire apres lu bilhet dau Taban (>òc). Per Ganhaire, me sembla que quò se passa per me coma per lu Chapdeulh, sabe pas perque, ne’n aviá paur. Ai lu drech d’estre un pauc colhon e de lu dire aquí, ilhs me fasián paur. Per Chapdeulh, me punissí de ma conaria ne’n en ‘chaptant 3 d’un còp coma lu talhor ne’n faguet 7. Per Ganhaire, fau esperar 2014 màs atz pas ‘chabats de ne’n entendre parlar. Beleu, beleu pas, perque 2014 se prepara coma ‘n’annada charjada.

L’istòria es la dau Massime, un brave tipe que pòdetz lotjar a mai d’un dins sa testa, l’istòria dau Massime e de sa mair, la Zelia que ven de far ‘n’ataca. Vendren la sòr, lu medecin, las infirmieras :

« ‘La galopava las campanhas dempuei mai de vint ans e coneissiá totas las fessas dau país. Massime l’aimava bien prumier perque era tan bela coma eu, puei quo era quauqu’un que fasiá pas de chinchoinas. »

Es un libre que fai rire, de segur, rire de las miserarias que ‘riban au Massime un pauc perdut dins tot aquò. E ne’n mesma temps, es contat de faiçon a nos lu rendre simpatic, alaidonc faça a sas miseras, l’escritura nos força de desvelopar ‘na certana fòrma d’empatia. Tot aquò per dire que purí mai d’una vetz a la legida de las ‘vanturas dau Massime.

En sus daus personatges principaus, i a coma daus inserts de la vita, d’una vita mai de la gent coma i a pus gaire, per eisemple :

« […] coma lo vielh Nardon , que ne’n disián que lo jorn de la nòça de sa p’ita filha, aviá fruncit las cilhas davant las gasinarias que li botavan jos lo nas. « I a pas de sopa ? » Aviá desvirat son asieta e era tornat chas se, potinhat, esmalit, e degun aviá pogut lo far tornar a taula. »

Es de legir de las chausas entau, tan belament escritas, que son ‘n encoratjament per aprener, tornar trobar los biais de dire, de descrire dins la linga.

Lu libre es eimatjat per lu Jan-Marc Simeonin.

La Mela (>òc), ela-tot faguet un bilhet ‘vant me sus ‘queu libre. ‘La prenguet mesma la pena de far ‘na lista daus biais de ‘chaptar un libre dins la linga, ‘laidonc, vos laisse ‘nar i tiretar, dins lu blòg, pas dins los afars de la goiata t! Paubres de vos…

L’eimatge ven dau site « descubertas occitanas »

____

Aprofeite d’aqueu bilhet per tornar dire que chas Chapitre-Orléans, son mai aüròs dau Melhau que non pas de chas Hachette®, per un, segur, fau beleu passar per la Pòsta© mas los libres son ‘quí 3 jorns passats, per l’autre, fau passar per la banca e los accionarís pensan mai a la moneda qu’a la cultura.