Ganhaire

Chamin de copagòrja – Joan Ganhaire

Un dròlle s’entorna de preison chas se. Comprenem rapidament que l’istòria que lu menet alai es ‘catada dins las memòrias de la gent dau canton. ‘N’istòria de femna, ‘n’istòria de galants, e beleu mai qu’aquò, chascun a la soá musica sos los pès.

D’asard, un comissari s’aretroba chas sos pairs adoptius ‘pres ‘ver estat operat dau januelh. D’asard, forçament, eu fai l’encontra dau dròlle e lu daissa parlar de son afar… per finalament fusinar dins lu passat dau canton.

 

De segur, un libre de legir, autradament ne’n auriá pas parlat. Lu legissí l’estiu, e quante escrive ‘queu bilhet, comprenen qu’un autre libre es surtit dins l’annada. Un de mai mai las aventuras dau Darnaudguilhem.

Veiquí la persentaci’ de l’esditor :

« E qué dire per sa defensa ? Que ’fectivament aviá corsat lo Pablo per li fotre una sarclada, mas que, quante l’aviá pogut júnher, quauqu’un aviá desjà fait lo trabalh, e que l’autre era coijat au mitan dau sendareu, la testa duberta per un còp de bilhon. »

Enquesta plan malaisada per lo comissari Darnaudguilhem… Mai o mens immobilizat dins la bòria de sos parents adoptius aprep una operacion dau genuelh, fai la rencontra d’un dròlle dau país que suert de set ans de preison per un murtre que a pas comès. Emb l’ajuda de collaborators mai o mens oficiaus, se lança dempuei son « liech de dolor » a la chercha dau murtrier vertadier. Coma totjorn, l’afar pas tant simple coma quò, esvelha daus ressons sauvertós vielhs de trente ans.

Una disparicion inexplicada, un vielh texte de chançon que sembla portar malur, un chamin bien nommat Copa-Gòrja, quauques mòrts de mai, veiquí de que, entre umor e suspense, vos tener en alen jurcinc’a la darriera pagina.

 

Joan Ganhaire d’empertot dins daus liams :

 

E dins un filmonet :

Un còp de mai, ‘nava obludar

De botar los afars dins las tiretas de l’ordinator me faguet me remembrar de las chausas que jurt’aquí, aviá obludat de ne’n bargassar.

La cliarda de Briguelh

Ne’n fase pas ‘na malautia de las lanternas, mas, ‘quela ‘quí, de cliarda, l’aviá mancada l’estiu passat. E puei, per ‘na vetz que n’autres am un quauquares que los autres an pas, vau pas me privar de levar un pauc lu nas.

Adonc, veiquí la de Briguelh :

Sus las cliardas per los mòrts, vos fau tornar au bilhet d’antan per ne’n legir un pauc mai :

Las cliardas per los mòrts — las lanternas daus mòrts per usar d’un gallicisme — son de las pilas de peiras, dau granit. La pila es cavornada e i a biais per montar ‘na lutz a la cima. ‘Quela lutz deviá aidar las armas daus mòrts sus lu chamin. ‘Las son datadas dau segle XII e erián bastidas mai d’una vetz dins los cementeris.

Monteirolet

Monteirolet es un vilatge darrier Briguelh.

Qu’es se lu vertadier contrafòrt dau Massiu Centrau… mas per lu asard de l’istòria, qu’es Briguelh que fuguet fortifiada. Fau dire maitot que fau i montar a Monteirolet 🙂

Pensatz, 368m, per aver montat la cima de l’Arbre mai sos 353m (>lm) — de pas desboirar ne’n « per aver montat a la cima de l’aubre » — qu’eriá un plaser. Un segond plaser fuguet de constatar que maugrat los tuquets, ‘nava quitament tant vista que coma quante vau trabalhar, lu famós « bicitrabalh ». Ne’n parle un pauc aquí, dins la linga dau Tintin (>fr).

Mas, vei-ne’n-quí doas fotografias :

D’enquera mai

Voudriá pas daissar creire que faguí res 3 setmanas de temps, non. Ai escotat França-Bluïa dins lu pòste, una vetz lu JF Vignaud, pichatz aquí lu liam (>òc), e ‘quí (>òc) per lu dimenc passat que lu grandissime Joan Ganhaire ven de far sautar un noveu libre.

Sei apres parlar libre, veiquí pas que dau temps qu’escriviá ‘queu bilhet, recauguí aquela novela :

Lo libe de Monica Sarrasin « chastinhas jos las cendres » es aura acompanhat de la soá versi’ sonora.

  • Trabaretz aquí la pajina per ò ‘chaptar (>òc) directament, mas podetz passar chas lu vòstre librari, emai siguesse frances 🙂

Me fau ‘nar vieisar quandben i a dins mas chaucetas, beleu pro per me ‘chaptar de que legir.

 

« Çò-ditz la Pès-Nuts » – Joan Ganhaire

« Entau, la Pès-Nuts, la lebre de chas nos, a passat dins ma vita. I es venguda, e ne’n es surtida coma totjorn, sus la poncha daus pès. Las istòrias que ‘la me contet an fait se levar en io daus ressons de mai en mai dolorós e ai comprés que dins quilhs sornes racontes, era question nonmàs de io, io, lo dròlle mau aimat, l’òme solitari e maujauvent que degun li aviá ausat parlar ».

Un bocin de « Çò-ditz la Pès-Nuts » dau Joan Ganhaire, lu prumier libre legit dins ‘na promessa « inconsiderada » de legidas davaladescas. Prumiera legida que traina, de fach, un prumier bilhet.

‘Na meravelha. I a grán res de dire de mai, ‘na miraudia.

Lu libre es farjat de 5 istòrias balhadas per la Pès-Nuts ad un òme que nos conta s’etot un bocin de sa vita. Lu genre de las novelas es un boiradís dintra un fantastique campanhard e la cronica sus la gens, lur vita de tots los jorns. Quò se legit facilament, emai quauques mòts poguessen estre complicats, qu’es plasent.

Per ne’n ‘chabar, i a 2 cedes* que tornan prener lu contengut dau libre. La persentaci’ musicala daus cedes fai pensar a las pèças de teatre lu ser sus França-cultura (>fr), d’aici dire que quò seriá dins la linga dau Rabelais, quò i passaria… Son persentats sus la mesma mòda que lu libre, lu narator, Joan Ganhaire** fai « lu chapeu » de l’istòria, que ela, es contada per quauqu’un d’autre. E lu son finau fai pas « la nhòrla es estada recordada ne’n 1947 dins lu vilatge de… per Monsur X, darnier locutor patoès… ». Non, lu teiste es viu, fòrt bon d’escotar.

Per 13,50, perdetz pas de moneda de iò ‘chaptar.

_____

_____

* un daus dos cedes passa pas dins son entier, res de greu quau que siàia.

** Eu a la mesma votz que mon oncle, un frair de ma mair. Per lu còp, tuí la lum chas me, dubriguí ‘na fenestra e ‘lumí ‘na lampa a olí. I a sabe que qu’es colhon de teatralisar entau l’escota, e pertant, los uelhs barrats, eriá a la velhada.

Vautres que m’avetz tuada – Joan Ganhaire

 « Vautres que m’avetz tuada », per iò comprener ‘queu titre, fau legir lu libre dau Ganhaire de la prumièra paja gairement d’aïci la tota derniera. E tant iò dire, aquò me plaguet pas d’estre entau menat per lu mas per fin de trobar lu perdeque dau crimí. Sei jamai tròp estat « las enquetas dau comissarí Maigret » ente sem pradelats d’un costat l’autre per saber, toschar per ‘vançar… Aime mielhs tot saber dès la desbuta e legir lu perdeque dau comint dins lu restant dau libre. Aquò será ma sola critica negativa, perque autrament, paubres que paubras es un fòrça bon libre, mai ‘na linga plasenta. Sauriá ne’n far un centiesme que seriá aüròs coma un papa, afe, v’autres, Monsur Ganhaire, setz escrivan de libres, me, de bilhets sus un cibercaier, l’acte es lu mesma, la resulta, un autr’afar.

Seriosament, per me ‘ribar far legir « un policier » coma ‘quò se ditz, ne’n fau. D’enquera ‘na vetz, tant los « Maigret », las « 5 darnieras minutas » o las seriás « europeènas » d’aüei, las de FR3, son pas per me desplare un jorn de pluèia, màs, despuei que los americans ‘ribeten sus lu merchat, fau tener la ròta. Parle aquí de la televicolha, mas per los libres qu’es parrier. Per eisemple, d’un Maigret, legisse generalament 10 pajas e apres m’einuie. I aguet quauques « Le poulpe » que reussigueten a me conhar la testa dins l’enquesta, mai d’un còp perque qu’eriá daus chauses pas clars, mas, los « policiers » son pas un genre per me plare. E ‘quò-quí mesma chas los asiatiques, que pertant son un mòt magique chas me, ne’n defòra de « Tōkyō Express » dau Seichō Matsumoto, mas aquí es ‘na meravelha de matematica.

Seriosament, per me ‘ribar far legir « un policier » coma ‘quò se ditz, ne’n fau e v’autres ‘ribetz mai un libre que lu darnier de cuberta ditz :

« Lo medecin Cabanel era un bel òme. Grand, espatlut, los piaus enquera blonds bien ondulats, fasiá pas seissantena. Sos uelhs blues espiavan los dos òmes de l’autre costat de son bureu, cilhas froncidas, segurament en causa de sa chamisa. Era fotuda sa brava chamisa. Dos cròs negresits de podra tanben rogesits per un pauc de sang calhat. Dos còps de fuòc a corta portada. »

Veiquí beleu plantada l’intriga mas pas lu desfilat de personatge mai que tot « tipiques » de quò que pòt se trobar dins ‘na pita vila. Crese que dès l’infirmiera chefe ‘ribada me piquí lu nas dins lu raconte, puei ‘ribet la femna dau medecin, la gent,  tant dins l’enquesta que dons las nombrosas p’itas istòrias alentorn : lu que cor dins la vita, lu movament d’estrema drecha occitan que deu ne’n far s’esjacinar dau monde, la vita dau goiasson…

Tot ‘queu monde es fòrça ben descrich, ben picat dins la vita moderna e me songe que ‘quò es beleu ‘quò d’aquí que faguet passet la faiçon, un pauc longeta, que fuguet menat l’enquesta.

Un bon libre sens obludar l’avant dire de Monsur C.

.

____

‘Tenci’ per lu ‘chaptar, passatz directament per la libraria occitana de Lemòtges o per la libraria Decouvertes Occitanes en Auvernha ; perque lu comandí au momint que ma libraria passava d’un grop capitaliste mondialisat ad un grop capitaliste nacionalisat, e l’un dins l’autre, dintra l’esditor, lu vendor, lu difusor e lu ‘chaptor, l’esquipa de la « Librairie nouvelle d’Orleans » me felicitet d’estre tant gente, tant minhard, tant joiòs, de totjorn prener lu sosrire aus pòtas los « res de ‘ribar ». Afe, ilhs e elas tot, son sauvats per lu momint.

Los braves jorns de Perdilhòta – Joan Ganhaire

Bon, arribe apres la batalha per ne’n parlar d’aqueu libre, vòle dire apres lu bilhet dau Taban (>òc). Per Ganhaire, me sembla que quò se passa per me coma per lu Chapdeulh, sabe pas perque, ne’n aviá paur. Ai lu drech d’estre un pauc colhon e de lu dire aquí, ilhs me fasián paur. Per Chapdeulh, me punissí de ma conaria ne’n en ‘chaptant 3 d’un còp coma lu talhor ne’n faguet 7. Per Ganhaire, fau esperar 2014 màs atz pas ‘chabats de ne’n entendre parlar. Beleu, beleu pas, perque 2014 se prepara coma ‘n’annada charjada.

L’istòria es la dau Massime, un brave tipe que pòdetz lotjar a mai d’un dins sa testa, l’istòria dau Massime e de sa mair, la Zelia que ven de far ‘n’ataca. Vendren la sòr, lu medecin, las infirmieras :

« ‘La galopava las campanhas dempuei mai de vint ans e coneissiá totas las fessas dau país. Massime l’aimava bien prumier perque era tan bela coma eu, puei quo era quauqu’un que fasiá pas de chinchoinas. »

Es un libre que fai rire, de segur, rire de las miserarias que ‘riban au Massime un pauc perdut dins tot aquò. E ne’n mesma temps, es contat de faiçon a nos lu rendre simpatic, alaidonc faça a sas miseras, l’escritura nos força de desvelopar ‘na certana fòrma d’empatia. Tot aquò per dire que purí mai d’una vetz a la legida de las ‘vanturas dau Massime.

En sus daus personatges principaus, i a coma daus inserts de la vita, d’una vita mai de la gent coma i a pus gaire, per eisemple :

« […] coma lo vielh Nardon , que ne’n disián que lo jorn de la nòça de sa p’ita filha, aviá fruncit las cilhas davant las gasinarias que li botavan jos lo nas. « I a pas de sopa ? » Aviá desvirat son asieta e era tornat chas se, potinhat, esmalit, e degun aviá pogut lo far tornar a taula. »

Es de legir de las chausas entau, tan belament escritas, que son ‘n encoratjament per aprener, tornar trobar los biais de dire, de descrire dins la linga.

Lu libre es eimatjat per lu Jan-Marc Simeonin.

La Mela (>òc), ela-tot faguet un bilhet ‘vant me sus ‘queu libre. ‘La prenguet mesma la pena de far ‘na lista daus biais de ‘chaptar un libre dins la linga, ‘laidonc, vos laisse ‘nar i tiretar, dins lu blòg, pas dins los afars de la goiata t! Paubres de vos…

L’eimatge ven dau site « descubertas occitanas »

____

Aprofeite d’aqueu bilhet per tornar dire que chas Chapitre-Orléans, son mai aüròs dau Melhau que non pas de chas Hachette®, per un, segur, fau beleu passar per la Pòsta© mas los libres son ‘quí 3 jorns passats, per l’autre, fau passar per la banca e los accionarís pensan mai a la moneda qu’a la cultura.