Coma mai d’uns, e mai d’unas maitot, vive per l’ora dins ‘na bauma lu temps que l’um nos damanda de i demorar ‘catats, mas, ‘tenci, ‘na chauna moderna per pas crebar de fam e de fred, ‘na cròsa ente ai de que legir, escotar — aquò vai estre bilhetat dins quauques temps — e de que vieisar daus filmes devedes, que sei de la vielha escòla, la dau monde fisique, i tornarai ‘n’autra vetz.
Adonc, per far mai lu « confinament », 3 filmes per parlar daus temps vielhs de l’umanitat.
La guerra dau fuòc
Un filme de las annadas 1980, lu pus vielh de la chausida e dins los temps contats.
Luenh luenh dins los temps sòrnes de l’umanitat, quauques 80 000 ans, ‘na tropelada d’ominidats perd lu fuòc. Lu fuòc dins ‘quilhs temps d’escuritat, eriá servat un pitit pauc coma ‘quò se podiá, perque, sens saber coma lu far sautar, faliá lu « culhir » un jorn de « fuec daus ciaus ».
Lu fuòc perdut, qu’es la chalor perduda, qu’es la lutz asseguranta, qu’es la fin de la charn gietada au fogier, que lu canton eriá pas d’enquera descubert.
Lu fuòc perdut, 3 tipe daissan la tropelada per ‘nar ò querre per delai los tuquets. Entau fasent, van encontrar daus alimauds, grands e meschaënts per daus uns, un pauc mai « amistós » per d’autres, van maitot crosar d’autras tropeladas d’ominidats, daus charnivors d’un costat, daus mai esvoluats de l’autre ; ‘quilhs darniers saben desjà usar dau propulsor per eisemple.
Ilhs van mesma trobar lu secret dau fuòc — esmai aprener a lu dondar, l’amistonar siguesse mal aisat — e per delai lu fuòc « per chascuns », çò que fuguet ‘na vertadiera ‘vançada, l’umanitat vai sonjar a desboirar los sentiments de de poder au mitan dau grop e lu fach d’estre esmogut.
Per la linga usada, migretz pas, qu’es aisat de comprener quitament sens los sos-titres 🙂
Un filme dau J.J Annaud
- Per dubrir la ficha sus Allocine, pichatz aquí (>fr)
La bauma daus raibes perduts
Un filme documentari que nos mena dins las annadas 20 000 de la nòstra umanitat.
Ne’n 1994, dins lu « suuud », perdon, ne’n Occitania granda, au luòc-dich « La Comba d’Arc » daus scientifiques inventeten, descubreten un tresaur de dessenhs, de pinturas. ‘Queu tresaur es l’uns daus mai vielhs connegut d’aici ente aquí, eu ven d’un temps ente los Sapiens crosavan d’enquera los Neandertaus, un temps ente los lions, los chavaus, los mamóts o los ors erián los mestres de çò qu’eriá pas d’enquera l’Euròpa.
Çò que conta lu filme qu’es un pauc l’istòria de la descuberta de la chauna, un pauc la faiçon de trabalhar daus scientifiques dins un tauc chap-d’òbra, e, mai-que-tot, eu montra las òbras… e conta las p’itas istòrias darrier, un pauc coma se los, o las, pintrors l’i avian contat tot aquò.
Un tauc documentari es de gaitar per comprener lu monde d’aqueu temps. Aquò es fach dins las erplicaci’s balhadas per un tau especialiste de la sauvagina, un tauc daus utils, un tau daus arts, o coma J. Clottes, sus lu biais de « se pensar » dins lu monde.
Ne’n defòra de la bauma, veiretz dau monde jugar a lançar un pau, un tipe eisplicar coma jugar de la fluta, e l’enquesta per trobar un golhat, beleu ‘na golhata, que lu seu marmilhon es de travers.
Per la linga usada, sabem res sus la linga de las gents que pinturaten la bauma, aquela coma las autras, mas, los accents daus scientifiques dins lu filme fan rencurar qu’i aguesse pas ‘na virada occitana, aquò, sens oblidar que mai d’un, parleten dins la linga de la reina d’Anglaterra, que los sons son doblats.
Un filme dau Werner Herzog
- Per dubrir la ficha sus Allocine, pichatz aquí (>fr)
- Veiquí maitot lu liam sus aquela bauma chas Ominidat (>fr). I trabaretz maitot la cronologia d’aquilhs temps per desboirar l’atge dau fuòc de lu de la peira polida — ‘na peira genta per los lemosin 🙂 — o los temps daus metaus.
10 000
10 000 ans sus lu calendier de la pre-istòria, lu dau liam balhat amont.
Lu filme eriá pertit per contar la chaça que faguet un jòune òme apres persegre los raubadors de son aimada. Aquò se passa dins de las montanhas a la desbuta e la fin es localisada dins l’Orient-Pròpche… aquò dins las annadas dietz mila, mas lu filme es mai que tot « desboiradís-land » per estre gaitat sans rire.
Dins son viatge, lu tipe encontra daus tigres a grandas dents, despareguts desempui un bra’e temps (segond las espeças, per l’Euròpa, l’Orient-Mejan e l’Orient-pròche, son « reinatge » se fai de ~5milions d’annadas / ~1million d’annadas), parrier per los auseus gigants.
Lu voiage se ‘chaba dau temps que se bastís… ‘na piramida. Coma dire, aquò se pòt pas. E las piramidas son bastidas per, per, per, daus mamóts 🙂 de las bestias qu’aurian pas poguts viuras sos lu solelh montrat. E dise res aquí sus la sòrta de profecia o d’enquera daus « egipcians ». Paubre monde.
Bon, ai trobat de las conarias, mas, i a de las chausas que dau monde mai asabantat que me sus la pre-istòria me diguet :
- Lu « fer » sembla utilisat sens que l’atge dau bronze siguesse passat : ~2 000 ans, e -900 per l’atge dau fer ;
- Los chavaus siran dondats dins quauques 6 000 ans ;
- Lu « sextant » será inventat 300 ans avant J.-C. ;
- E, e, lu bigaroelh frutja pas d’enquera dins ‘quela pertida dau monde.
Per un filme que deguet costar daus milions de $, me songe que de talas mancas son de pas perdonar. Aquò porta tòrt a ‘n’istòria que poriá estre plasenta, l’amor aus temps sòrnes, lu viatge per descubrir las autras espeças, d’autant mai que costat « efiechs especiaus », i a de las chausas de fachas, mielhs realisadas que los mamóts dau J.J Annaud, mas se, eu ne’n conta mens.
Un filme dau R. Emmerich
- Per dubrir la ficha sus Allocine, pichatz aquí (>fr)
