Amor de luenh

Veiquí lu libreton farjat de la virada facha lu temps dau NaNoWriMo 2019, virada dau libre « L’amour de loin » — Anne-Marie GARAT.

De segur, i a d’enquera de las fautas (sei pas lu melhor per me tornar legir, ne’n mai d’aquò, lu trabalh sus l’ordinator es malaisat), la persentaci’ es estada facha mai LyX, dau biais lu mai simple que ‘quò poguesse ; que v’autres setz un especialiste de Latex me’n fai ‘na bra’a (dins l’associaci’ per los logiciaus liures, i a un chior que sap totjorn mielhs que los autres, mas jamai vesem son trabalh).

De far lu NaNo, mai taschar de ben ò persentar, es un biais d’aprener, aures.

 

Es ‘ribat lu temps daus charlatans

Lu Nadau es totjorn lu momint de l’annada ente setz em…brenats per los « vaque-e-vei » — que vesen pas lurs imposts de paiar — los cresents de totas creienças venir purar que lu monde vai mau, e las vejantas e autres contors de fatrassarias.

Es ‘ribat lu temps daus charlatans

Un pauc sus la mesma mòda que d’autres l’an passat ò fagueten sus los « croop-circles » (>lm), daus jòunes emberlificotaten un margolin, perdon, un arpiand, perdon, una saloperia de vejan qu’aprofeiche de la credulitat daus autres e de lur desei d’estre assegurats a perpaus de la mòrt.

Lu Charvet se faguet coneisser de n’en aver contat a dau monde tant important coma lu Bern, la Boccolini o d’enquera lu Castaldi… qu’es dire lu niveu d’aqueu monde, afe. Ne’n mai d’aquò eu passet sus de las chadenas ente fau pausar lu cerveu per escotar : Bob vos conta de la marda, Lilòu chia sus son cervelet faça a la TV… E aquò marchet per se, ad un punt qu’eu montet sa chadena, a se, ente eu parla coma los mòrts, per cas que quauqu’un de viu paguesse la comunicaci’, fau pas raibar, qu’es la moneda que fai marchar los mondes — de tot biais qu’es quantique ‘quel afar 🙂 .

I aguet un prumier filmeton de fach sus lu Bruno lu lairon, un filme d’un mentaliste, Clement Freze. Dins ‘queu filme, lu Clement ‘nalisava los « poders » dau vejan e eisplicava de las chausas. Mas, tant i a lu monde daus esperits, tant i a un monde mai poderós, lu de la moneda e daus avocats. Bruno la colha faguet bandir lu filmeton.

Adonc, lu Clement de bana coma un amic, Max es ‘quí, decideten de pausar un piatge a los que viu daus malurs daus autres :

Inventeten ‘na mòrta, li fagueten une vita, ne’n conteten daus bocins sus façacolha… e trobeten un tipe de fisança per jugar un amic d’aquela goiata que jamai sautet sus terra.

Mesfiatz vos, conte la fin !

Lire la suite « Es ‘ribat lu temps daus charlatans » →

Amor de luenh 13 – fin

Ilhs bargassan d’enquera dins la nuech, mas deve me ‘restar aquí, a la fin dau libre. Lu temps daus congiers de fin d’annada, vau ‘chabat lu pitit bocin que manca, far las prumieras corecci’s e l’adobar coma Lyx (un esditor latex) per li balhar una fòrma.
[…]
‘questa vuda de l’esperit es en me coma una empresa, queraque pas un chause de primitiu, d’avant l’istòria, au contrarí, ‘na vuda bela de ma vita, coma sus ‘na pelicula sensibla, pas d’enquera resvelada, apres eiperar, apres fermentar dins los rotlaus de gelatina amniotica. I son conhats Jaufre Rudel mai son amor de luenh, la vasa de las ribas, la ciutat sus l’aiga, l’aiga moranta, lu temps de las mareias, l’orlutz mensongier, i trapa lu som de las totas p’itas sensaci’s, daus sabers cumulats, de las cartas, de las mans, daus sinhes, de la femnas nudas sos un olivier, daus jais, daus pescha-bernarts, de las unicòrnas, ma mair, la jasina e la mòrt de ma sor, las cendras, mon pair e tots los de ma familha que son coijats alaï, e lu deser d’alhors que n’es pas lu dau viatge, lu desonh d’absolut luenh de la cresença, l’amor-pròpri dau vin, lu respect de la terra cultivada, la bona censena de la sauvatjaria, l’eisigença de la sensaci’ luenh de la semiotica, la paur, esbrandosa coma dolorosa, de la beutat crudela dins ‘na pintura, la passion de la fotografia, de sas chambras negras per enregistrar, de sos maleficís de fachilhier e los daus mòts daus libres que son de me sauvar la vita, me la prend, me la tòrna, daus mòts, daus eimatges descretats dins l’encastre eimaginaire de las ficci’s, mon autobiografia bandida, e mon amor per te. Duermes ? V-òc-es, as rason, duermem.
_*_*_*_*_*_
Abriu 1997.

Amor de luenh 12

Pensas-i, l’auvir, per ente la votz esmòu la nòstra aurelha, ta paret velaria vibra, fai vibrar ne’n mesma temps lu timpan. E vibra la còchleia, lu mervelhos, tot pitit organe antisala, gagolha sensibla de la nòstra aurelha interna, laquala fai vironar d’aici nòstre cerveu la vòtz daus angeus, de las anonciaci’s, daus avoaments, divins utilhs de nòstra escota. Entau lu poëta auvís, sentís, s’alena de son amor, e dins la grisada de las censenas boiradas, lauzet Dieu que l’avia sostenguda tro qu’el l’agues vida, eu fai los laus e marceja Diu de çò qu’eu li fai veire l’amor de luenh. Veire, lu sòu sens qu’eu tornet pas trobar. Dins los braçs de la qu’eu ‘viá tant aimada, tant desirada, eu tornet trobar l’usage de l’auvir, dau sentir e remarceja Diu de veire. Eu chafre veire l’avuglament solarí, mortau, ‘quel absolut de la vesença. Mescladis de l’agonia, cliarda de la desvelada, fusion de las esposalhas. Entau veire l’amor de luenh dire qu’eu ne se pòt far, ne se pòt veire. Brutlat, afojat de s’estre tant apreuimat d’ela, la que ne se pòt estre apropchada, la que ne se pòt suportar, autrament que dins un eimatge. Tot parrier l’auba e l’eifant davaleten au bas dau buesc. Au revelh qu’eriá mieijorn. Mieijorn mortau dau poëma. Que sabe ben que queu raconta es un eimatge, ‘na metafòra de la jòia, de l’amor, platonician o chrestian, eiretat de la tradici’ cortesa que pren aus « zadjals » andalos, aus Arabes, segon luquau la mistica e l’erotisme se meslan, mas me’n fiche. Estre dins la jòia, lu raubiment, l’alegria mistica o sensuala, granda reconeisença per la beutat, lu perfeit dau monde, jòia d’agonia, de resvicolada, dins ‘quela chambra d’auberja ente ilhs se troban finalament, l’eimatge es per me plare, maugrat lu sègle, que mauvieisa lu raibe de l’atge mejan.
— I a que auei dobtan dau sinhe, de l’òrdre e dau sens, la cresança nos fai cresma, profane, quò disem, desliurats de las chimeras.
A desliurats ! Liuram nos ! Sente, pense, goste, sine, auve e tosche, vieise. Te gaite, te vise quauquas vetz coma per la prumiera vetz, e queraque dau prumier còp me sosvene pus. Ne connaises-tu ? Te ‘pelas-tu de me ? Me songe qu’anguetem dins la Chambra daus Nòvis, que l’auberja ente Rudel es conduch, apres morir, eisista pas, qu’es ‘na chambra per trompar lu monde, uberta d’un uelh de buòu sus lu ciau daus angeus, ente ven son amor de luenh que jamai eu l’aviá vut e qu’eu coneguet. Eu la coneis.
— Mas v-òc-es, ‘pelas-te, a Mantoue, coma n’autres nos pardetem longtemps, dins l’esmerador daus palaiçs, que te, desiravas lambinar per veire las sinopias de Pisanello, e que lu guide menava coma apres correr la nòstra visita, l’ai seguit un momint, puei me sei represa e aní te junher, adonc qu’eriàs pus ‘quí, aviàs traucat los jardins, de las corts, montat un eschalier, lonjat daus cabinets, dau temps que fasiá los cent pas, preniá lu temps davant ‘na fenestra sus l’aiga, e d’un còp, n’autres nos aretrobetem dins la Chambra dau Nòvis pinta per Mantegna, te, d’intrar per ‘na pòrta, me, per l’autra, la p’ita pòrta de la paret sud, bandida au monde, paubra, sabe gran coma faguí per i passar. E n’autres nos sem encontrats. Te reconeissiá, urós coma ‘na prumiera vetz. Tan que tan nos sem refugiats sos la fenestra nòrd-oest, rejants e mai esmoguts que l’auriam voguts, contre queu pitit bocin de mur aus motius de maubre pinturar, e dau temps que nos abrasavam, per rire de la meschaënta farça e de l’esfrai, viguí, darrier ta testa, dins la veinas dau faus maubre, la testa desavenanta d’una Gorgona, d’una Medusa cofada d’anguila verdas e vinosas que nos gaitava. Qu’eriá una eideia de peira eimatjada, faussa peira ne’n mai d’aquò, mas ‘na bra’a dobla chimèra ! Talament estonanta que còp-sec, te la montrí, e pogues jamai veire quò qu’avieisava, maugrat mas erplicaci’s e mos efòrçs per surtir devant tos uelhs, dau desboiradís de linhas, ‘questa testa que nonmàs me visava, coma la mescheanta faça de nòstra separaci’, de nòstra perta. Adonc deguí tornar prener alen, cular, per que las fresquas de las parets de la vòuta, dins lur bel ensemble me siguesse visible un còp de mai, per abasar la vuda d’avant. Pertant ‘la es d’enquera dins mas charns, secreta fòrma d’una mòrt ‘catada dins son uòu, fina, venerosa, conhada dins quauques cuenhs d’aquela crana Chambra ente su mesclan, s’esposan lu poder, la glòria, la grandor, la fidelitat, la valhensa, la justiça e la devoci’, la mòrt e la resvicolada, l’arma e la destinat de l’òme, maridatge de l‘òme au monde. Aquí, leva un mau poderós. Anam, ò sabe, las nòstras eimaginaci’s son poder trompadís, nos nos escartetem, nos desviretem e fuguem un pauc parduts l’un l’autre. Qu’eriá ‘na faussa representaci’ de la separaci’, çò que fai sufrir los amoros, çò que me balhet ‘questa vision. Pertant, ‘la es un chauchavelha d’enquera aquí, dins la Chambra daus Nòvis.