« La fòrça dau silenci »

Que v’autres atz fusinar dins mon ciber-quasernet ente ‘quò se parla « becana » e veiretz l’utilh d’un librari (>fr-becancaneries) :

Forçadament, quante ‘quò se parla de libres, sei ‘quí ‘ribat. Adonc, coma aviá dins l’eideia de tornar ne’n tren, prenguí de que tener que los trens, aus jorns d’aüei, sabetz quante setz dedins, e d’enquera, pas quante ne’n surtiretz.

I a una culhida de libres qu’es vertadierament ben facha « pi’ta filosofia dau voiatge ». Ai desjà legit lu sus los trens, sus la marcha, ai pauc aimat lu sus… las becanas, mas bon, aime res de tot biais.

« La force du silence » Cristina Noacco

Es un libre ben agradiu de legir.

L’autritz i parla d’ela, un pauc, de sas charchas dau silenci dins un monde clafit de bruchs e d’eimatges.
Eschivem lu costat « mistique » qu’auriá pogut sautar d’un tau subgier, per mants domenis d’estuda : lu silenci d’un canton passat ‘na catastrofa, lu silenci daus sords, lu silenci dins la musica…

Un libreton que la legida ne’n es aisada, mesma un ser de competci’. Pòde pas ne’n dire mai que se taiser es bon per ò servar ‘queu silenci que fai mestier.

• Eimatge tirat dau site de l’esditor (>fr)

Publicités

200 | 2018/07/04

Français, ce billet est traduit ici (>fr)

Tòst pertit per çò que vai estre per un temps « mon » aventura.
D’abora pertit per far 200km d’un trach, 200km que serán un pauc mens.
Ten, vau las balhar aura las chifras, entau ‘quò será fach :

184 km rotlats dau mandin au mieijorn, ne’n 9:10, per ‘na mejana de 20,19 km/h.

E d’enquera mai : ma becana ‘bilhada d’una sòla biaça fai quauques 18kg, e desempuei l’ivern ai pas ‘chabat de pardre mon gras.

‘Quelas chifras son balhadas, a la vetz perque sei un pauc fiar de iò ‘ver fach, e, d’una autra vetz, per me planhe que sei pas daus melhors. Qu’es entau « un bon lemosin es un lemosin jamai aürós ».

‘Mercres 4 de julhet 2018, jorn daus goiats

Eriá coma un burgaud. Dos jorns de congiers passats de se sonjar sus la becana, a vieisar quò-quí, quò-laï.
E me fau prener aquò, prene pas aquò per pas trainar dau pes per res, programar las foncci’s d’urgença sus lu telefòne inteligent — pòde estre percutat per ‘na veitura, eu comprend que la vitessa ven de frutjar tròp vista e eu ‘pela los secors tot sòu e eu evoïa un messatge a mon frair — preparar las darnièras trufas per aver assez d’energia.
Me despaciente talament aisadament que dès las 4 òras dau mandin eria de’n-pè.
Leva te, barra la meijon e rotla. Entau faguí.

Qu’eriá dau chamin qu’aviá fan — quante a cinquanta ans as pas fach un 200, as mancat ta vida — e la nuech me’n aviá perpausat prò per que lu prenguesse coma un margaud lechadier.

Partissí, la becana fardada davant-darrier daus fuòcs, me ‘bilhat d’un gileton jaune marcat d’una frasòta ne’n esperantò « Demokratio urĝas en Eŭropo ». Partissí dins un silencí clafít daus bruchs de la nuech.

Sei pas conegut per estre fòrt e coratjós, adonc la « Leire per becana » es la benvenguda per un prumier 200. ‘Queu chamin es per las becanas çò qu’una autò-rota es per las veituras, tan iò dire °.

Coneisse desjà los 50 prumiers kilometres, e ilhs son ma marca que ‘ribesse un quauquaren de mau : ‘na roda crebada, me sente mau, un singlar me passa davant, o sabe pas me, avieise dins un champ une socopa volanta…
Los prumiers kilometres son ma marca, e vau suau dins la nuech frescha, a la bròa dau chamin, un chamin tracat per los pas de l’umanitat lu long de Leire.
Daus levats e coijats dau solelh ne’n viguí despuei cinquan… dins la vida. Quitament totjorn sieitat lu cuòu sus de la terra o dau sable, beleu mesma mai un aër un pauc colhon.

Estre d’abora qu’es estre a la poncha dau jorn.
E la poncha dau jorn se persentet coma jamai auriá pogut i sonjar. Un orlutz roge comencet de se montrar. Sabe que passat l’aurelha de Bou — la concha — i a ‘na linha drecha. Sabe lu nom de la vila sus laquala se montre lu brandon.
La drecha es aquí aurá, lu ceu coma Leira son apres chamjats l’un l’autra.
Sei apres segre la drecha, adonc mai-me-tot sei dins lu chamjament que vai de contunh. Lu sòu equilibre es lu que me pòrta sus la becana, e, es aquí que vòle ne’n venir, per la prumièra vetz, ai lu sentiment de me saber sus un autre equilibre, lu que fai tener la becana sus Terra, lu de Terra dins lu cosmòs.
Iò sabe que qu’es un pauc colhon, mas aura lu brandon es pus, qu’es lu solelh, l’arc de lumira es franc rond, eu es crane sus Jargeau.
Iò sabe que qu’es colhon mas me ‘restí lu temps d’una fotografia, pres de stupor davant l’espectacle.
I a res de mistique aquí dedins. I a nonmas la vida vivanta, la beutat dau momint. Res de mai.

Quante torní prener la becana, aviá l’eideia que aura, eriá bon per ‘chabar mon chamin. Res de mau podiá me ‘ribar passat un tau espectacle. E quò fuguet verai, que setz me legir. Sem aquí a mens de 30 km dau despart, e me fau far 200, adonc, vau daissar davalar la liriçitat per pas vos enuiar de tròp.

Lu restant dau chamin, lu mandin, se passet de veire la sauvatgina se desvelhar un pauc pertot dins los champs : de las lebras per cent, de las graulas, de las cervas, un nombre de pas creire d’auseus pertot apres minjar los mascharons… e ne’n daisseten pró per me’n far minjar quauques uns.

Per pas mancar d’energia, tots los chanjaments de paginas dau guide — 30 a 40 km — minja de las fruchas sechas, beuve un còp. Mai-que-tot fase ‘tenci’ de pas ‘gaitar l’ora e la vitessa apres estre enregistradas. Vòle pas m’espaurir per cas que las siguessen meschaëntas.

Estre lu long d’un fluví, aquò vòu dire lu traucar, passar d’un costat, d’un autre. Son gairment los sòus moment que faguí fonccionar la camerà. Aviá enveia de simplicitat. Pas sens las technologias, mas, de la simplicitat : un casernet de rota sus la biaça de davant, pauc de fotografia.

Daus ponts, daus passadors, vei-ne’n-quí daus eisemples :

Qu’es pas Leira 🙂

Pont per lu tren…que jamai deguet passat dessus.

Briare

Chatilhon

que lu pus bra’e es lu pont achanau de Briare : lu second grand momint de l’epopeïa :

La camerà es ‘crochetada a la forcha de la becana.

• Per ne’n saber mai, fusinatz lu site (>fr)

E entau fasent, fau far los kilometres… sòu.

Aquò es aura una certituda, vòle pas, pòde pas far de bicicleta coma los autres.
Passat lu second site nucleare, Belleville per pas ò dire — 120km — , veiquí la prumièra braçada, o beleu « deschambada », que se fai coneisser.
Marda, ai un pau mau a las chambas, e sabe pas ò esgar.
Me pause un pauc, beuve mai, e… de ‘gaitar l’ora me fai comprener que vau tròp vita — mai de 23 — e qu’ai oblidat de chamjar de plateus ad un endrech. Eriá apres forçat sens ò saber.
Bon, ai de tot biais p’una enveai de m’entornar aura, la fiertat — mau plaçada — dins la pocha. Adonc, torne montar e vau mens vista.
Es ad aqueu momint qu’un coquilhard sus bicicleta vòu far un bocin de rota coma me.
Lu tipe, retirat, es pertit mai sas biacas e sa becana de Marselha per far ‘na bocla ne’n passant per Tolosa, Bordeu, Peitieus, Nevers, Lion, Aissa… un pauc sus la Chamin de Compostela, lu perdeque de las coquilhas, un pauc segond sas eideias, segond los 30 km per jorn, beleu 2000km finalament.
Eu es pas meschaënt mas desire estre sòu.
Lu temps de la manòbra d’una esclusa, a la man, minja un pauc, e fugisse lu vielh.

Sancerre se montra mas ai p’unas enveias de grimpar dins la ciutat, adonc contunhe vers… Marseilles-lès-Aubigny.
Sei urós, que ‘n’amija que faguet desjà lu chamin me parlet d’una fòrma d’ecorchiera. Ela vai estre la benvenguda, tan pieg per la chifra ronda, sei ‘braçat.

Un darnier pont, una roda ciclista dins ‘na zona comerciala e lu covent sera dubert per me.
Sei braçat mai uròs.
Ai tengut mon pariatge, ai sens ò voler fach de la cyclò-randonada, ai 4 ans dins ma testa e parte a la descuberta dau monde.

L’accuelh au covent es bon, la chambra es l’anciana d’una monjeta. I a pas de decoraci’. Fai freschilhós dins los corredors. Sei benaise.

Vau i durmir 4 nuechs lu temps de la Veloruci’ Universala. Ò contarai un autre jorn.

° sus la totalitat dau chamin, ai crosat un bon 100 de bicicletas, mens de 40 banhòlas, un pauc mai de 10 pietons.

Daus ostatges lechadiers

Coma sei pas demest los que van toschar gròs per lu concors dau « lector dau Vau », balhe aquí mon pitit teiste. Dueinan, i tornarai, de segur.
_____

Los ostatges erián lechadiers

Tot destombat, lu jau de la giroleta virava e revirava coma un beu diable dins las ventadas de l’Autan. « Bau ! » un bruch coma un còp de fusilh veniá de se far auvir sus la plaça de l’egleisa de Briguelh*. ‘Na petarrada vista seguida d’un bruch de veire que s’esbocina « bradadau ! »

Davant la gleisa, l’aër eriá d’enquera charjat d’aqueu bruch, nonmàs bon per ne’n essorlar tot lu canton, que la pòrta d’una meijon se dubriguet e laisset surtir ‘na man ‘trapar un goiat apres jugar a far daus pin-pons mai ‘na veitura roja. Ad un autre ostau, los contravents fugueten barrats còp-sec. ‘Quò montava brun dins los ciaus per delai los tuquets*.
Guilhemeta aguet tòst traucar la p’ita plaça que la petada veniá de chas ilhs, ‘na petada granda de bana coma una cridada bela daus goiats.

— Migretz pas, Charlòta, Malik vai lu tirar d’aquí. Aiatz fisança !

‘Qu’eriá beleu la vintena vetz que la bona amija disiá quò-quí per assegurar la paubressa qu’avieisava, un mochador a las pòtas, la cosina d’ente s’eriá eschapat lu bruch. Totas doas erián ‘catadas a quauques metres de l’endrech ente se jugava lu drama : Enzo-lu-raschòs gardava ne’n ostatge un goiasson.

Çò que poviá far un goiat a las quatre oras de l’apres-mieijorn ad aquel endrech ? Degun semblava ò saber. Tot çò que lu monde teniá per segur, qu’es que l’Enzo eriá enrabiat.

Enzo aviá gaireben jamai ‘gut de chaënça dins sa corta vita. Daissat per mòrt dins ‘na chavada* per sa maire, son paire qu’eriá pertit sans jamai aver balhar d’adreiça, fin finalament, jòune adulte, eu aviá estat adoptat per ‘quilhs gents dins lu vilatge. ‘Questa familha fuguet bona per lu Enzo, tota plena d’amor, ela li balhet de l’educacion, mas, quau siàia, l’òdi de l’umanitat continuet de frutjar jorns apres jorns dins lu seu cur nafrat, tots los jorns un pauc mai, coma toschat per lu diable.

Malik, la novela testa de la poliça locala deviá aura menar l’afar, e mai-que-tot, portejar l’eifant. Per un còp que quauquares se passava dins lu canton faliá que ‘quò siguesse la fauta a ‘quela ronha d’Enzo.

— Laissa surtir l’ostatge, Enzo ! Fai te preisonier ! Cridet-eu tras la pòrta. Pòdes ne’n surtir sens prejudicís ! Te fau nos dire çò qu’esperas de n’autres.

P’un bruch s’eschapava de la cosina.

La plaça dau vilatge eriá voida, banhada dau solelh d’un apres-mieijorn d’aust. Solas las rapietas avián l’eime de se montrar. Lu jau de la gleisa eriá de virar au vent, dau naut dau cluchier, dins un bruch òrre qu’auriá espaurit ‘na torna.

— Vos enmalicietz pas, Malik vai tirar d’aquí vòstre nanet.
— Perque eu se troba au mitan de tot aquò, purava la Charlòta, perque ?
— La destinat, aures… podem res i far, cò-diguet per l’assuausar Johana.

La bona amija se sonjava pertant que per fòrça de daissar far los goiats, un jorn, vos minjan la sopa sus l’eschina. De que que ‘queu-d’aquí fasiá dins ‘na cosina, a las quatre oras de l’apres-mieijorn, esmai siguessem un dimercres. Afe, ‘mercres o pas ‘mercres, degun zò sabiá. Aquò chamjava grán res dins l’afar, aura, faliá paiar l’òia* d’una meschaënta educacion.

Las gents s’interrojavan quante un bruch se faguet entendre dins la peça. Coma dire, un bruch tant agradiu que las sonoritats d’un chabretaire apres far los reglatges per sa musica. Malik taschet de ‘gaitar per lu trauc dau barrador quò qu’eriá. Eu aperceguet l’armarí de las confituras, duberta.

— Los ‘vieise davant… n’i a un chause apres botjar… non, pas ‘quò !
— De que qu’ilhs fan ? Damandet Charlòta.
— Lu bruch deviá estre lu de la pòrta de l’armarí, e aura, non, non, pas aquò, Enzo es ‘trapat de trempar…

« Mas, de que que se passa aquí ? De que qu’es ‘queu roje d’empertot ? De que que v’autres setz apres far dins la cosina ? ‘Natz jugar alhors ! » quò-cridet Guilhemeta mai ‘na gròssa votz darrier los eifants, per los espaurir, resmai.

De las faças sangbegudas se torneten endevers la maira espofida de rire, de las faças bassez surpresas per l’imprevuda. Johana, sa filha de 9 ans, Charlòta mai Malik los filhons daus veisins erián apres jugar au raubaire e la poliça coma Lucas, son darnier de 7 ans. Un Lucas un pauc embrenat, que teniá dins sos braçs un margaud enconfiturat a la tomata mai-s’etot, lu Enzo. Lu margaud miaulet una vetz, coma per se desfendre per avança.

— Qu’es Enzo que faguet davalar e petar lu topinot de confitura ! Digueten de consent los goiats, las mans plenas de confitura.
— N’autres erián menaçadas per Enzo-lu-raubaire, contet Johana. Aürosadament lu comissari Malik venguet per nos sauvar.

La maire s’espofidet de rire davant los eifants que se meteten de rire ilhs-tot.

Pres las mans dins un topinot de confitura mau cuecha, o beleu de la confitura fermentada, marchatz saber, l’istòria se terminet agradivament per lu gostar.

Lucas aprofeitet dau momint per gietar lu margaud per la fenestra.

⁂

Lu margaud se viret, miaunet ‘na vetz de mai e se metet de ‘gaitar l’ombra dau jau picat sur la gleisòla. Sus lu balet*, l’ombra virava sos lu soleilh e tornava virar au vent. Aquò li ne’n balhava.

— Un jorn, semblava-t-eu se sonjar, ‘quela-quí de jalinaria, ‘la vai i passar !

_____
* Briguelh es una comuna situada dins lu departament francès de la Charanta.
* Los tuquets son de las colinas.
* Una chavada es un fossat.
* Paiar los pòts cassats.
* lu balcon.

Los delicís de Tòquio – Durian Sukegawa

Un pitit bilhet per parlar dau libre que fuguet la sorca dau filme.

« Escotar la votz daus “hazuki” », veiquí lu secret de la Tokue, une p’ita vielha que sos detz semblan manhats estranhament, ecotar per preparar e belament far lu « an », la pasta cuecha « hazuki » — de las favas rojas — per clafir los « dorayaki » — ‘na fòrma de gargossa.

Sentarō prenguet Tokue per trabalhar dins sa botica e, eu viguet la pratica se doblar, que d’un còp, los gasteus erián mai bons. Mas, la p’ita vielha ‘cata un autre secret, un d’aqueus que se ditz pas entau.

Un jorn, la femna ven pus trabalhar e daissa lu Sentarō se desbrolhar.

Veiquí per lu darrier de cuberta dau libre.
Tant iò dire, lu libre « los delicís de Tòquio » eu ben melhor que non pas lu filme. Los personnatges son un pauc desparriers, an mai de prigondor, mas, coma mai d’una vetz dins los libres japonès, quò s’i passa pauc de chausas.

La confitura « hazuki »

Trobaretz sus la tiala coma far la pasta. Per far aisat, disen que fau lu trempilhar ‘na nuech puei los cueire un còp, un second mai la meitat dau sucre, un tresesme mai la seconda meitat. Veiquí mon biais de far :

• Dins una caçairòla per cueisson lenta, botatz 100g de « hazuki », mai quauques 30g de sucre, dins 300ml d’aiga.
• ‘Na vetz ‘ribat a la temperatura nauta, tuatz lu fuòc e daissatz cueire tota la nuech.
• Lu lendeman, botatz las favas dins ‘na caçeiròla normala, 50g de sucre e fasetz iò cueire 15mn.
• Entopinatz e minjatz zò dins la setmana.

Per cas que voudrietz ò far un pauc mai coma ‘na confitura e poder ò conservar, podetz metre mai de sucre, un pauc de « agar-agar ».

Per ne’n ‘chabar

D’enquera ‘na vetz, veisem que los, e las, dau Japon son pas tant luenh d’aquò daus lemosin⋅a⋅s que i a un proverbí que ditz :

Bons galetons e bonas favas
Garissen totas las malaudias.

« Sempre » de las colhas

Un tot pitit bilhet per dire que deman, ‘qu’es la festa de la becana, un pauc pertot. Deman dissabde o dimenc, adonc, ‘na dimenjada per parlar de becana e mai-que-tot far parlar de l’obgier.

Un bilhet per dire que, emai los ciclistes siguessen pas totjorn francs, lurs fau prener sur ilhs mai d’una vetz per pas crebar.

Dins la galaria persentada, sei dins ‘na via « a part ne’n ela-mesma », ‘na via servada per las becanas, mas ‘na via, au mesma titre que las veituras a costat de me, son dins ‘na via, una autra via que pòt estre usada per los uns e los autres, ne’n defòra daus trens per eisemple. Tot aquò per dire que, avant de me copar la rota, lu tipe, o beleu la tipessa, deviá me laissar passar. Aurosadament ò viguí venir e freiní.

Afe, i aguet pro d’un mòrt en desbuta d’annada dins de las circonstanças parrièras, e sei après escriur un bilhet sus un tipe que montra un « C » coma Colha, Colhon, trauc dau Cuòu, chaufard…

 

i a dau monde per ne’n dire mai quante lu « C », coma persentament, es sus fond d’aur e de sang, un sang que sera pas lu meu.