Au país de la gatta blanca – Antonin Perbòsc

Es ‘na culhida de contes de Gasconha realisada dins las annadas 1900, dau temps que l’Antonin Perbòsc eriá regent a Combarogèr. La persentaci’ eisplica que qu’es l’una de las mai gentas dau païs d’òc, beleu la mai granda culhida. Es quitament un trabalh d’etnografe que fagueten los goiats e las goiatas sos la ‘gulha dau Perbòsc.

•  Podetz ne’n legir ‘na ‘nalisa critica aquí sus lu cibercaier dau Tavan (>òc).

Es un fòrça-fòrça bon libre que la legida ne’n ai aisada emai ‘quò siguesse dau gascon. La legida es aisada perque la linga es d’una granda eisprissivitat, i a pas lu temps de ne’n tròp contar per ‘ribar frau que brau a la fin, es de dire per aver l’enchaison de rire, rire de se, rire daus autres, o de las vetz es per far la morala.

Sem aquí dins la tradici’ daus contes popularís, que mai d’un fan sonjar aus « contes de Joan de Fàia » de l’Emili Dusolier, o d’enquera aus « contes de Beurona – contes populars dau Peiregòrd »⁰ per balhar daus eisemples.

De segur son daus contes tirats de la longa tradici’ orala d’Euròpa e i a gaire de noveutats d’una generaci’ l’autra, fòra beleu los mestiers, es entau que far lu factur eriá dins ‘queu temps una modernitat.

Legissí ‘na vetz ‘n’adaptaci’ « moderna » de la « genta endurmida dins los buescs » ente lu que iò faguet servet lu fiu mas la goiata eriá dins « un lotjament dau centre de la vila » que los « princes » daissavan las barras HLM daus barrís per ‘nar la desliurar, los bòscs d’espinas erián figurats per lu periferic. En sus de parlar de la maturitat sessuala daus goiats e de la goiata, i aviá lu temps de se farjat ‘na maturitat « culturala », ‘n’analisa bordieusiena de la brava.

Ne’n mai d’aquò i a quauques contes qui nos arribeten (eississí per mon peron ne’n 1971), tras lu libre, los « contes de Perrault » per iò citar, mas dins ‘queu temps, quantben de gent los aviá legits ? ‘Laidonc, qu’es estre faça ad aquela cultura de l’oralitat, estre faça a la permanança que nos mena ‘queu libre de contes. Per eisemple i a doas istòrias de Cendrilhon¹, mas nonmàs una dau « pitit chapeiron roja »² per las mai-que-mai coneguda.

N’autres am de que chosir dins la multiplicitat d’istòrias de Jan-la-Misera, d’istòrias ente arriba la Senta-Verja o lu Gesús.

E per ne’n ‘chabar, i a beucòp d’istòrias que parlan daus alimauds dins un temps quilhs e lu monde erián de bana, per jugar sus los mòts.

Es un bon libre, de bon legir. Pòdetz lu trobar chas :

 

 Site d’ente es tirat l’eimatge

^_____

⁰ Contats per L. Laforest, establit e persentat per J. Ros mai J. Surpàs. ‘Quilhs dos libre de contes son de trobar chas Novelum.

¹ e per parlar màs de la Cendrilhon, la pantofla que ‘la ublidet au baleton eriá pas farjada mai dau veire coma iò faguet creire lu Disney©, mas coma dau « veir~vair », es de dire dau cuer d’escurou. Dysnei® s’etot adaptet lu conte a la vita moderna e malaürosadament a sa moralitat.

² e torne iò dire, la goiata es pas « capelada ». Aquí maitot es ‘na libertat presa per los ilustrators. Un « chapeiron » es ‘na coifa. Dins lu Tintou, a l’entrada « Chaperon », i a : chapeiron, chapelon || ornement porté par les consuls sur l’épaule gauche, las mòlas.

Per ne’n saber mai sus la goiata cofada de roja, fau legir « Une faim de loup – Lecture du petit chaperon rouge » de la Anne-Marie Garat, ‘n autritz que ven de… gasconha. Lu libre de la Garat balha lu conte « originau » dau Perrault, conte cort, e a la fin de son libre, ‘la fai figurar una culhida ne’n linga d’oïl de la fin dau sègle XIX.