L’endefòra vut dau dedins – InsideOut

Ne’n veiquí un ba’e filme per eisplicar coma ‘quò se passa dins lu cerveu.

L’istòria es la de Riley, una goiata de 11 ans, que tot sembla ben anat per ela dins lu Minnesota sauv que sos pairs per chamjar de vila.

E d’aquel afar, ne’n ‘vieisem tot, dau defòra, dins la vita de tot los jorns e mai-que-tot daus dedins, perque una granda partida dau filme se passa dins lu cerveu au mitan de 5 grandas sensaci’s, la Jòia, la Tristessa, lu Desgost, la Paur e la Colera, 5 sentiments apres se jargossar e entau fasent, farjat l’estat s’esprit de la goiata coma sa personalitat.

A la desbuta, quante ‘la es tota pita, i a nonmas un boton de ‘pulhar per estre aürosa o espaurida, a 11 ans, lu « tableu de bòrd » es un pauc mai complicat.

Quante ‘riba lu desmenajament, la Tristessa vai desboirar un pauc las chausas, n’autres ‘nam nos permenar dins lu cerveu au mitan de las zònas grisas, daus fenomenes de distorci’ o d’abstracci’s de quò qu’es una emoci’, sens obludar los cantons de l’obludança…

Qu’es lu long dau chamin que pren Jòia per tornar meijon de bana coma Tristessa que nos es balhat la clau de la nòstra vita de grandas personas.

Eimatge de las 15 grandas combinasons, tirat dau site Vox.com (>en).

Ne’n mai de veire un filme parlar dau cerveu daus goiats, « l’endefòra vut dau dedins » parla de nos, au jorn d’aüei, me sonje qu’un tau filme pòt aidar los pròfs per eisemple per far l’Eudipe, que l’Estat es pas Papà, los nacionalistes perque la Nacion es pas la Mamà…

Apres, ne’n sei pas fiar mas lu cinemà d’Art & d’Eissai ente vau visar los filmes perpausava la VF e la VO, am eschapats a la 3D. Coma sei un pauc leva-nas, anguí veire la VO sos titrada. E aüei, veiquí que legisse sus Slate (>fr) que los filmes son pas parriers d’un païs l’autre (de legir sus la mòda de la pola e dau costeu).

Pòde be comprener que la repersentaci’ dau monde es pas la mesma, mai-que-mai quante quò se parla daus sentiments, mas un cerveu es un cerveu, e un filme american, un filme american. De creire que lu monde pòt pas se metre dins la peu de l’autre, e pertant, quantben de filmes vuts sus daus « indians » e daus « cow-boys » per ne’n balhar mas un eisemple.

Adonc avieisem lu filme mai los chauls brocolis, contrarament à los dau Japon, e, la VO persenta lu filme mai lu hockey e non pas lu fotbòl d’Euròpa quante la femna apela son òme*.

E pòde iò dire, aürosadament ! De’n prumier perque, tòrne iò dire, ‘neí vieisar un filme american, mai de las referenças americanas. Emai siguesse pas etero, vau veire daus filme que l’i son montrats ne’n grand nombre. Emai siguesse un minja-raiça, ai daus amics « minja-tots »**. Emai siguesse un bicicletejinair… se lu monde deviá me semblar, paubres mai paubras seriatz be maluròs-a-s.

Pensatz v’autres, lu jorn que lu païs sirá toschat per los de l’Auba-Daurada occitana :

« Pixar deu nos far la virada mai lu ruguebi e non pas lu hockey, perque aquí qu’es l’Occitanistan-grand »

« Pixar deu nos montrar desgotats per lu burre non per los brocolis, perque dins l’Occitanistan-crane, la cosina se fai a l’olí »

« Pixar deu pas montrar un chasteu de carta mas un chasteu catar(tique) »…

Aürosadament ne’n sem pas aquí e los filmes americans*** pòden d’enquera nos ‘ribar dins lur integralitat.

« InsideOut » es un filme d’animaci’ dau Pete Docter **** mai daus 0 e daus 1 coma actor e actritz, dès los 10 ans. Ai pas besonh de vos dire d’anar lu veire.

• Sus los afars dau cerveu, i a un bon libre « Le cerveau de Bouddha » dau Rick Hanson e dau doctor Richard Mendius, que ne’n parle aquí (>lm)

—-

* qu’es be un afar eteronormat e seissiste : òme = fotbòl, e pus luenh dins lu film : femna = raibe d’un brasilian

** Umor gai : e mesma daus amics « minja-quò-que-voes ! ». Non, te’n prengue « vau prener quò qu’es sur la taula » o de las vetz « sei au regima dissociat, jamai cafet e cresma ».

*** – Fau dire « daus colons de l’America ». – Crese que chas Pixar son daus canadians – Parier, daus colons. – V-òc-es !

**** Freud ! Non res.