Apres la prumiera pertida sus las terrors dau diu unique multipliat per tres (>lm) que se li bischatz pas lu cuòu eu pòt vos espotir coma eu iò faguet per m’antas chausas de sa creaci’… afe, apres aquò, veiquí un bilhet per nos far chaminar dau costat que lu solelh sauta.
Fase un copiat-jaspit de mon chapeu :
Apres lu mes de genier, e apres aver vut lu filme « we are four lions »(>lm) dins luquau visem daus terroristes comunicar tras un juòc per goiassons, e perque los nòstres de terroriste fasián passar los messatges d’òdi dins daus filmes de cuòu, me prenguet l’enveia de ne’n parlar, daus dessenhs animats de segur ; daus dessenhs animats que las religions dau libre usan per far passar lu messatge d’amor dau diu unique qu’es prêt d’esbolhar sa creaci’ quante ‘la li bischa pas los pès.
Adonc, vei-nos-quí apres passar l’orient-mejan per lu levant. Nos veiquí chas los 300 000 000 de diaus de l’Inda.
Daus 300 milions, ne’n gardarai màs un, Krishna, Krichna, Kṛṣṇa, कृष्ण (blu-negre-fonçat virat dau Sanskrit).
Quau que siàia, per ne’n parlar d’un, fau parlar de la Trimurti farjada per Brahma, lu creator dau monde d’un temps que los umans son pas dins la capacitat de comprener, Shiva, lu qu’esbolha lu cors dau monde e Vishnou, lu que ten l’aplomb. Son pas tres diaus apres se fleunar los uns los autres, mas son interdependants. Son daus diaus desparriers daus diaus de la Greça e de las copias de Roma, que ne’n contan una bona per eisplicar lu monde e sa marcha, non, los diaus indians son lu monde.
Per pas vos entraupar, i a un libre de bon legir « Promenade avec les dieux de l’Inde » de la Catherine Clément.
Qu’es pas un diccionarí, una genealogia sus los diaux, mas una adaptaci’ de sas emissions sus França Cultura (>fr). Ai vertadierament ‘gut l’impreci’ d’aver la votz de la Catarina dins l’aurelha.
Kṛṣṇa es un daus dietz avatars dau Vishnou, lu ueichesme. Los set prumiers son un peisson, una tortuja, un singlar tots tres sos la fòrma de diaus, apres eu prenguet la fòrma d’un òme-lion, puei un nan, puei doas vetz lu nom de Rama.
Lu limerò set, qu’es Kṛṣṇa e per los avatars nòu e dietz, son dins l’òrdre : Budhā quauquavetz de bana coma Gesús, v-òc-es, lu Gesús daus Crestians. Budhā es un vertadier uman, adonc, qu’es la figura istorica qu’es concernada, pas l’eimatginaci’. Gesús es aquí coma una incarnaci’ umana, sa presença es pas fòrça-fòrça reglementaira, quò-ditz la Catarina, mas quante lu sincretisme comanda, vam pas nos tòrcer lu nas.
Lu darnier avatar es Kalki, un chavau blanc que sautet quante la mar fuguet « baratada ». Qu’es queu chavau que montará Vishnou (e una recursivitat de las belas ente un diau es aidat per son proprí avatar) lu jorn de la fin daus temps, armat d’una epeia per afodrar los impurs.
Parle dau Kṛṣṇa perque qu’es lu mai aisat de torbar dins un dessenh animat (liam sus iò-tube).
L’isòria :
I a un reis, Ugrasena, bon per son pòple mas feble, mai-que-mai que son filhs, Kamsa, es poderós e se fai cranher dins lu canton. Lu mesma filhs es amorós de sa sòr, Devakî, qu’es la mai sabanta, brava, genta de totas las filhas. Devakî deu pertant se maridar coma lu prince Vasudeva.
Lu jorn dau maridatge, Kamsa vou menar lu char de sa sor mas d’un còp, una votz suert daus ciaus e fai la profecia que lu ueichesme eifant de sa sòr será lu que causará sa davalada. Lu meschaënt reis Kamsa pren lu sang e ubra la preison per los maridats que pertant prometeten de balhar lurs eifants, quitament per los veire murir.
Qu’es aquí que l’istòria es estada copiada per d’autras civilisaci’s. Una nueich, lu ueichesma eifant sauta dins lu monde, coma per asard, i a un sinhe dins los ciaus e veiquí Vishnou que balha son avatar sos la fòrma dau Kṛṣṇa. Eu eisplica coma far per sauvar lu goiasson. Qu’es una nuech magica, los sodarts van durmir lu temps que lu pair mena l’eifant chas una femna per l’eschamjar. Passarai aquí sus lu fach que davant lu diau, las aigas s’escartan coma la mar davant lu Moïse, per dire que i a daus copiors, passarai maitot sus la serp qu’arriba per portejar lu diau, coma aquò se passet per un certan Budhā, per dire que los copiors de mitologia son mai d’un, afe, qu’es entau.
De segur que lu mandin, lu meschaënt Kamsa es furiós. Eu trapa l’eifant eschamjat e tua Yoga-Mâyâ. Còp sec, la goiata morta muda ne’n creatura celesta e torna dire la profecia.
Lu Kamsa compren qu’eu es estat trompat e, coma Herode o Pharaon, eu fai tuar tots los nouveus nascuts, sens ‘ribar a trobar Kṛṣṇa.
Un jorn i a lu savi Narada que passa per aquí. S’etot torna eisplicar que lu que vei diau pertot a p’unas crantas ad aver, e que qu’es de saber, mesma per los reis. Eisplica au Kamsa que lu diu qu’eu vòu esbolhar es dins sa testa proprí.
Kamsa n’escota que sa colera e compta sus sos desmons per combatre lu Kṛṣṇa sens i ‘ribar. Ques qu’eu darnier que metet fin a l’istòria de bana coma son frair.
Kṛṣṇa se torna trobar dins mai d’unas istòrias, mai-que-mai dins lu Mahābhārata dins lu chapitre que conta la Bhāgavata-Gita (ente eu parla dau Dharma au Arjuna).
_____
Autra creisença, ‘n’autra nascuda dins l’Inda, la dins lu Budhā.
I a un reis, i a una reina, forçament coma son dins lu mesma liech pensatz be que se passet quauquares, autrament i auriá res de contar dins ‘queu bilhet, mas qu’es pas entau que las chausas son contadas dins los dessenhs animats.
Una nuech, la reina Māyā, se metet de raibar e vei-la-quí apres veire 4 imortalas que la portan a la cima de l’Himalaya (Sanskrit: हिमालय, Nepali: हिमालय, Urdu: ہمالیہ), aquí i a un elefant mai ‘na trompa, sans rire, mas un pitit elefant blanc que porta 6 desfenças mai una flors de lotus dins sa trompa. Veiquí pas que l’elefant intra dins la reina Māyā. Māyā vòu dire iluci’ qu’es pas per res non pus.
L’elefant i resta e 9 mes apres, un goiat sautet sus terra, se viret dins las 4 direcci’s e faguet 7 pas vers lu nòrd, sos sos pès i a de las flors ; aquò será repres pus tard per lu Mahomet. Lu Budhā per far son leva nas diguet « sei sòu sus terra ad estre benesit », qu’es perque i a una festa dicha de la temperança ente las repersentaci’s dau Budhā son banhada d’aiga, per li aidar a servar la testa freda.
Lu reis Shuddhodana se ten pus, un filh, pensatz, qu’es la segua d’assurada per tenir lu reiaume. Eu fai venir plen un oracle per saber coma vai frutjar lu prince. Queu-quí manca pas de li dire que son filh vai estre o un sosverain universau o un Budhā. Lu pair vòu pas veire son goiat far lu religiòs, adonc per pas lu perturbat, eu vai lu barrat dins son chasteu.
Mas lu futur Budhā es lu Budhā d’arribar, e sa natura es entau facha que res sembla lu destornar de sa finalitat. Un jorn qu’eu juga mai son cosin, queu-quí manca tuar una aucha que vola dins los ciaus. Lu cosin vòu la tuar completament ne’n disant que qu’es se lu chaçor, lu Budhā li ditz que l’aucha es aus ciaus, adonc ‘la es aus ciaus, la flescha faguet mai la ‘restar dins sa volada. Eu sunhet l’aucha e la rendet aus ciaus.
Per lu tener, lu reis li persenta totas las goiatas dau reiauma, e lu Budhā tombet amorós d’una, i aguet de las esprovas per saber se eu la meritava. Mas mesma marridat, lu Budhā s’esnuiava de la vita e damandet a son pair de poder visitar la vila. Qu’es entau que dins una direcci’ eu rencontrat la vielhessa, dins ‘n’autra la malaudia, d’enquera ‘n’autra la mòrt e per ‘chabar un sant. Qu’es ‘queu jorn qu’eu descidet de tot daissar per far lu sant.
Qu’es entau que lu prumier estre d’estre deliurat per lu Budhā fuguet son chavau qu’eu daisset la nuech dau renonçament qu’eu daisset sa femna, la princessa Yashodhara, e son filh, Rahula, que Rahula vòu dire « empeschament – atachon ».
E pueis quò fuguet l’encontra mai daus mestres es meditaci’ d’aicí lu jorn que, apres aver res minjar un temps de temps, eu mancet obludar de viure. ‘Queu jorn una servanta passava dins un chamin, la servanta li espliquet que quante ‘na còrda es tròp tirada, ela cassa, pas prò tirada, l’arc tira pas, fau la tendra jurta coma fau, cap au mitan. Aquò fuguet una revelaci’ per lu qu’eriá d’enquera mas Gautama. Eu tornet veire sos companhs mas ilhs lu chaçaten. Se, se sieitet sos un aubre e se juret de se desvelhar.
Passe aquí sus l’afar de la serp que lu porteget s’etot, coma lu pair dau Kṛṣṇa, qu’es un bocin de cultura per los d’Asia que las serps portessen bonhur.
Gautama devenguet lu Budhā apres una darniera ataca dau Māra.
- Veiquí un liam per un dessenh animat.
