7 Janas dins un territorí d’exil — Epiloguí

Charles-Éric eriá pas a son aise ‘queu mandin davant son bòle de Chocapic©.
Dins lu pòste, l’estacion locala parlava de la nevia, dau gibre pertot, de las temperaturas d’aqueu prumier de decembre de 2017.
Sa femna li demandet çò que lu tracassava que eu semblava anar mau. Eu diguet que dins la nuech eu faguet daus chauchavelhs. Eu s’eriá vut dins ‘na meijon de retirada sens saber de que far. Dau monde avián trobats sa bicicleta e lu charchavan. Se, tots los jorns, eu pensava a una torna que semblava une femna mai los piaus corts. Aquò fasiá un mès que ela eriá totjorn aquí, de l’espiar, e puei un jorn, eu poriá acertar que ‘la li fonçet dessus per lu far s’esvedelar. Ela li semblava pas desconeguda mas eu sauriá pas ne’n balhar un nom.
Lu pitit desjunar passat, eu anet far sas ablucions dins la salla d’aiga, ‘chabet de se perparar e prenguet sa becana per anar a la gara visitar lu chantier.
Eu i encontret l’Olivier e lu Serge que vengueten lu saludar.
Aquò glisava un pauc d’empertot ‘queu mandin de decembre, mesma sus lu chantier. Charles-Éric eriá aura a son aise. Ilhs se permenavan au mitan de las machinas, daus traucs. Coma aquò fasiá fòrt fred ‘queu mandin, degun eriá sus lu chantier, sauv ilhs tres.
D’un còp las gròssas lumiras qu’esclaravan lu chantier fugueten cuadas — auvarí, intervencion umana, zò sauran jamai —.
Pus res d’aviesar mas Charles-Éric desirava continuar. ‘Queu progier eriá lu darnier per se, l’un daus mai importants ne’n qualitat de simbòu. Eu continuet d’aicí los prumiers traucs per las grandas pilas. Eu se ‘vancet sens far ‘tencion au pès que se tendet davant se.
Lu trauc eriá profond, la cridada fuguet estofada per la nevia que ne’n ‘chabava de davalar.
Dietz minutas apres, un obrier comencet de colar dau ciment per l’avenidor de la megalopòla.

_ _ _ _ _

310 mòts e fin finala dau NaNoWriMo de 2017. Resta d’ostar las fautas, tornar escriur tau o tau passatge e li balhar ’na fòrma.

Publicités

7 Janas dins un territorí d’exil — Jana Jugan

Per parlar, ‘la parlet la goiata dins lu forgon daus pompiers que ’la menava a la Sorça. ‘Quò ne’n ‘chabava pus :
« Cel es vivant… una granda meijon… ‘na santa… un tren de viatjors… »
Ela parlava per bocins, qu’eriá clar, afe dau punt de vuda de çò qu’um podiá comprener, que lu sens se, semblava coma una tireta desversada. Tot desboirar.
Urosadament, i aviá un pompier per notar los mòts.
« Beucòp de meijons… los pagans passan la corda au còu dau Marc… liceu… un poëta… »
E la goiata se raletava coma un chin qu’a set.
« un balon… un parque… un tren per las merchandisas… de las mongetas… monsur Cel… »
Coma far per la far metre tot dins lu bon sens. Degun semblava saber, e, chascun i anava per taschar de la far restar suausa. Que finalament, ‘la ‘guesse estada montada sus la sóa bicicleta au momint que la veitura ‘ribava, ‘la fuguesse mòrta aura. Una persona dins lu camion damandet se qu’eriá possibla que la Toineta a ‘gut aver una revelacion.
« Que fuguesse la goiata presa per jugar la Jana, de las gents aurian cridats au miracle. Aquí, me songe mesma pas que ‘la nos tornesse coma l’istòria dau tuneu blanc clafit de lumira, sem pas dins un filme. I aguet beleu un quauquares per la manhar, beleu que ela es de la familha dau Cel, de la vetz.
— Çò que seriá be, qu’es que ‘la balhesse un nom de rua, entau poriám anar s’assegurar que ‘la ne’n conta pas.
— I a pas una istòria de marmòtas e de papierons dins una propaganda.
— Tu ses tròp racionau.
— I a pas mestier d’aquò faguet lu passatger » dins lu camion daus pompiers. E lu tipe d’eisplicar son biais de perpensar.
Ela nos parla de liceu, de parque, de meijon, adonc, ai fach traçar per l’ordinator ‘quilhs elements sus un plan de la comunautat. Puei, veiquí ente son los ralhs daus trens, se n’autres servam Marc coma nom de canton, beleu donc lu quartier St Marc, veiquí lu luòc ente i a ne’n mai d’un poëta coma lu Gaston Couté i a un parque, de que jugar mai un balon, e, ‘na granda meijon mai de las mongetas, la meijon de retirada.
Aquela informacion fuguet tòst balhada aus policiers que manqueten pas de viste anar gietar un còp d’uelh.
D’efiech, arribaten rua Jana Jugan puis rua de Bellebat davant la granda bastissa de la p’itas soras daus paubres. Damandaten de parlar a la directriça que comprenguet la rason de la visita. Ela los menet dins una chambra ente se pausava l’òme qu’ilhs charchavan desempuei un mes. Monsur Cel, l’elegit disparegut.
L’òme semblava un pauc perdut.
La directriça eispliquet que ‘las lu trobaten un mandin, sos un aubre, entau, sens papiers, mai un calau a la testa. Per charitat, elas lu gardeten, sens saber res de se.
Un daus policier montret a monsur Cel la fotografia de la becana trobada.
« Qu’es la vòstra ? L’am trobada »
Los pitits uelhs tuats, dau Cel, se ralumeten còp-sec.
« ‘Tencion vau m’esvedelaaaaaaaaaaar!»
E lu tipe se levet dau fautuelh, torner far de las gestas coma per se protegiar, un momint, avant de comprener qu’eu eriá dins ‘na chambra. Eu s’espofidet de rire e comencet de contar coma son auvarís li ribet.
Un apres mieijorn, passat ‘na conferença sus los chivaliers pagans de l’an mile au lac de Paladru dins la sala Abert Camus, eu s’entornet per la pista rue daus Drechs Umans a la meijon de l’OCU, dins lu sens contrari de la marcha. Au niveu dau pont, au dessus de la rua de Bellebat, eu se ‘pelava qu’una becana assistada electricament fonçava sus se. Eu poguet pas l’eschivar e davalet per dessus la paret dins la rua, puei, eu se trainet d’aici ente aquí, sens saber perque. Aviá gardat mon casque, es entau qu’aguí pas de mau. Fierament, monsur Cel montret son casque pinturar a las colors dau Brazil, auròs.
Un daus policiers damandet se eu sabiá perque sa becana se trobava a St Jan de Braye, que la rua Jana Jugan es luenh de la rua Jana Champillou.
Monsiur Cel ne’n diguet res, beleu que la persona sus la becana electrica la prenguet per la ‘catar, aures.
Aura, son los jornalistes, la premsa, la television, las radiòs que arriban d’un costat per far l’informacion. Odileon Rivoirais s’etot arribava. Lu regent de l’OCU aviá lu sosrire a las pòtas,
Eu ‘vancet vers son amic de trente ans e li balhet una bona punhada de man.
« Uròs de te saber vivant. Mai ta reviscolada, qu’es la fin d’una istòria que duret tròp ».

 

_ _ _ _ _

770 mòts

7 Janas dins un territorí d’exil — Miracle

Dos jorns de beus temps, Très de plueia per farjar lu vestit a la ciutat johanica, un vestit d’aquela color grisa que los comunicant disan « minerala ». D’enquera un jorn ente dau mandin au ser, ‘quò la videt.
Gaubert aviá d’enquera un jorn ‘chabat sa jornada au liceu. Eu esperava una vetz de mai sa maire que coma de costuma vai pausar sa veitura jurta davant lu portillon, un pauc coma tot lu monde fai per dire verai. I a be quauquas vetz un cicliste per cridar apres sa banda o son espaci ; per bastir una bula personala, an que de far de la sofrologia visualisatritz chas sa maire, ilhs tot.
Dins lu Qashqai© negre, Alavina escota lu pòste.
Ela es uròsa que l’instalacion dau merchat de Nadau prene un pauc la plaça dins l’actualitat radiofonica locala sus l’afar d’aqueu monsur Cel, que, ela aima ben se permenar dins los merchats esmai se semblant un pauc tots.
Antan, los dimencs, mai son òme, fagueten los merchats de Melun e de Dijon, ne’n mai d’aqueu d’Orléans. L’originalitat eriá beleu pas dins los produchs, dins las colors, dins las grandas rodas, mas ela se trobava alhor. A Melun, n’i avia pas de nevia sintetic, que a Dijon, la pinturan de jaune quante a Orleans, ela es blancha. Coma la puretat. I a be dau monde per trobar far, per iò rencurar, mas se n’autres los escotavam, faudriá de las boticas d’estat ente tots los produchs se semblarián, coma au temps daus comunistes. Aquò seriá d’una paubretat.
Aquela pensada fasiá paur a Alvina que gronet un pauc. Ela montet lu chaufage dins sa veitura e esperet son goiat que deviá pus gaire tardar. Aura ela eriá urosa d’estre dins lu momint persent. Aura, avecque la chalor dins la veitura ela acceptava la plueia daus ciaus sus la vila, dins la rua, sus sa veitura, sus sas vitras.
« Òrange, la radiò bluïa coma la terra d’Orleans, sieis ora mens dietz. Dins dietz minuatas lu jornau dau ser ente tornarem sus la chaussida de la goiata que vai incharnar dueinan Jana d’Ar… »

D’enquera un jorns ente quò fai pas bon gietar un cicliste sus la rota.
Novembre de 2019 deu aura estre lu mes lu mai pluviòs despui longtemps. Qu’es pas de creire tota quela plueia. Aquò comencet a la surtida de la forest d’Orleans e dau còp eu passet per Fleury per eschivar de traucar la rota nacionala, e puei que passar per Saran es pauc agradiu sos la plueia. Eu metet lu cap au pus cort segond lu pitit det dins lu vent.
Coma la via verta es purida, eu descidet donc de rotlar sus la rota que semblava d’enquera nueva, ela, puei eu bifurque au mitan de las meijonadas avant de junher la gara. E quò contunhava de ploure. Molhat per molhat, autan prener dau costat non amenajat dau cimeteri per ‘tenher la rua Zola.

Gaubert achabet per surtir e s’avançava per traucar la rota, envelopat de son menteu de lana, flaquint-flacau. Eu montet dins lu Qashqai© negre. Un còp sieitat, sa maire bischat, eu ‘lumet lu pòste :
« Òrange, la radiò bluïa coma la terra d’Orleans, sieis ora mens cinc. Dins cinc minutas, lu jornau dau ser… »

Crauc ! Entau eriá lu bruch dau retrovisor tornat de biais sus una veitura mal estacionada.
Tuuuuuuuuut ! Eriá la musica d’una veitura apres rundir.
« Vau te tuar » fuguet la miaça urlada per una automobilista, lu carreu baissat, « vau te tuar ».
Lu cicliste davant tant de colèra esprimada, descidet de se ‘restar quand-mesma au fuòc. Darrier se, la veitura ne’n ‘chabava pas d’usar de la trompeta. Marchatz saber, beleu la dau jutjament darnier. Que la conductriça urlava de las insurtas envers lu cicliste.
Lu cicliste, se, se torner, e creguet comprener que eu avia degut desjà rabatre lu retrovisor. Adonc, mesma per la gent de drecha, la pedagogia per l’eisempla semblava ne pas marchar. Eu se risquet de cridar s’etot un « la darnièra vetz, diguetez que i aviá una urgença medicala, de que qu’i a auei ? Setz la Jana de l’annada ? »

Coma las filas torneten pertir, la tipessa aguet beu s’espomounar de dire quauquares, que degun l’escotava pus, Piarron faguet tot son possible per se plaçar de faiçon de poder tornar a man mança au bot de la rota. Jos la plueia, i aviá daus conductors que comprenaven çò qu’eu desirava far, adonc, li daissaten lu passatge.
Mas, ad un fuòc, veiquí la veitura negra tornada, e lu carreu costat conductor baissat.
« Aquò te ‘musa d’esbolhar ma veitura !
— Mas ela es pas ‘bolhada…
— Aquò te vai d’esbolhar lu retrovisor… Saloperia de cicliste
— Eratz sus la pista… 135 euros
— E te, tu ses ben dins lu colidor daus bus que tu a res d’i far !
— ? ? ? »

La plueia destrempa
Los fuòcs, marcatges, esgots…
Tot sembla New-York

La veitura desmaret e faguet dau ziga-zaga davant la becana.
« Òrange, vos balha ne’n prumier lu nom de la goiata chaussida per incharnar Jana, ujan, ela se ‘pela… »
La conductritz fasia talament ben los ziga-zagas que ela ‘chabet per enquilhar sa veitura dins l’espací per los pietons, au mitan de las vias.
Per un còp dau asard, la nòstra Toineta traucava la rua per aquí per anar prener lu tramway. La goiata fuguet ejectada e anet davalar dins lu restant de flors au mitan de la forcha.
Dins la veitura, los cossins se gonfleten e la testa d’Alavina venguet tustar la sirena.
La jòuna filha se tornet quilhar de’n pès, au mitan de l’erba. Chucada, ela se metet de dire « L’ai vuda, l’ai vuda ». Dau monde se precipitavan per l’aidar, la tenir. « Sabe, aura ».
Alavina ela tot surtet de sa veitura, per la granda vitra, aidada per Piarron. Ela se metet de marmusar de las chausas coma « tant que i a tant de veituras, la becana es dangierosa ». Ela semblava res comprener a çò qu’ela faguet « aquò es dau bons sens comprenetz ». Piarron aidet egalament son filh.
Toineta ‘vançava e ne’n ‘chabava pus de desparlar « monsur Cel es a costat de la Dama. La Dama blancha, los ai vut tots dos ».

Sonia quitava de l’espaci becana dau dessos de la gara quante ‘quò ‘ribet. Forçament, ela surtet de que fotografiar, de que enregistrar. Los secors aribavan que las sirenas los devancian. Qu’eriá temps per chascuns de los laissar trabalhar. D’autant mai que visiblament i aviá mai de paur que de ben.
Sonia s’aprueimet dau Piarron e li diguet que ela iriá be dins un cafè. Mas avant, ela escotet ‘quela frasa dicha per la Toineta « Cel es vivant, eu es entorat de mongetas ».

1120 mòts

7 Janas dins un territorí d’exil — Jana Benameur

La petite est malade, très malade. C’est une autre vie qui s’installe. La Varienne éteint chaque bruit. Elle garde. Elle garde le sommeil, elle garde le souffle. Pour Luce, c’est un temps sans limites qui s’est ouvert. Il faudrait que la vie en soit ainsi. Rien ne la retient que le corps bien opaque de la mère qui se déplace au fond de sa pupille. Jamais elle a été si bien. La Varienne devient douce. La petite guette sous ses paupières. Luce ne bouge pas. Sous son regard, elle existe enfin vraiment, apaisée. La Varienne apprend à contempler. Elle rêve mais elle ne le sait pas. Le visage lisse de Luce ouvre à l’intérieur d’elle des contrées inconnues. Du temps peut passer longuement.
Mlle Solange a bien tenté une venue… Elle a voulu regarder à travers la vitre. La Varienne s’est plantée devant. Personne ne regardera la petite.

Un chin vinguet fusinar sos los pès de Sonia, sicliada sus lu bassuel de la meraria de quartier de la plaça de la Respublica. Una vetz picada de legir, lu monde podiá s’esvanesir que ela ò veiriá pas.
« Tu ò sabes lu chin que ta maitressa vend daus libres ente i a daus pitits margauds tot minhards. Se quò se trobe, ela los aima mielhs que te.
— Escota pas, Jimmi ! V’autres anatz ben. Setz apres legir un libre de…
— “Les Demeurées”
— Jeanne Benameur. Ela venguet i a gaire persentar son darnier libre.
— Qu’es ‘n’ amija que me prestet queu d’aquí. Ela aima ben. Mas, adonc, lu dimenc, venetz vos permenar davant vòstre luòc de trabalh ?
— Surte lu champion, mai-que-tot. Qu’es se que comande »
E lu chin trainet sa mestressa quauques mètres pus luenh per i tombar l’aiga.
Sonia se tornet sieitar. Ela pensava a çò qu’un comerçant li aviá dich de la plaça. I a gaire, qu’eriá un endrech per se garar. De las veituras, mas quantben ? Dietz, vint, querraque pas cinquanta. Sus ‘na tala p’ita plaça. E d’enquera avant, coma eriá-t-ela ‘questa plaça. Beleu que l’estatua de la Mariana gaitava non pas la rua, mas justadament, la plaça. L’escola de musica eriá beleu desjà aquí dins los temps daus chavaus mai de las charetas. Dins ‘queu cas, segur que quò geinava mens que los quatre-quatres mau garats sus lu trepador. Afe, la meraria a pas jamai ditz quau que siàia.

Suau la bicicleta
Lu volant enjoia l’aër
Sòu lu vent chanta.

La Jania arribava sus sa bicicleta a ela, la sóa. Dins son panier davant, coma de costuma, un thermòs, daus pastissons, de que legir.
« As ‘chabat lu Benameur ? Que veiquí lu Anne-Marie Garat “L’amour de loin” per tos amics accitans. D’alhors son pas coma te ?
— Non, erián aquí per dos jorns. Anguetem tots tres prener lu tren ‘queu mandin a Fleury, seran tot tornats a la Rochala. Vem beure un càfe au Kitchen Kustom. Dau mesma temps farai aranjar mos frens que lu de davant es desboirat.
— Òc, i ‘nam »
Sur lu chamin, Jania eispliquet a la jornalista que dau temps dau pitit tren, a quel endrech, la votz metalica de la parlairitz anoncava « rua E. Dolet, dins ‘quela rua visquet Jean Baptiste Poquelin, mai conegut per son chafre Molière ». Las gents presents s’esbadavián de drecha a gaucha avant de finalament, far un « a querraque » que forçadament, qu’es pas lu genre de botica esperat quante quò se parla de teatre.
Aura, mai lu càfe, aquò los chanjarián. Jania atachet sa becana puei venguet tenir la pòrta lu temps que la Sonia faguet intrar sa bicicleta, un pauc de la manièra que l’um fasiá per liar las vachas. La jouna femna eispliquet çò que la cresia de sos frens.
Lu temps d’un càfe, aquò seriá adobat.
Las doas femnas tireten un fautuelh chascuna, se sicliaten e se meteten d’aviesar las revudas pausadas aquí. Un limerò vielh de 200 parlava jurtament de la femnas dins lu mitan ciclotoriste.
« As beleu de las chausas de prener dedins per ton dorsier, non ?
— Per aura, ne’n sei màs a la culhida d’informacions. Çò quilhs fagueten aquí a Lion es pas mau. Quante i a un grop…
— As passat tot lu monde associatiu ne’n revuda ?
— V-òc-es, mai quauques politiques, mai los comerçants, afe, lu chap. Sabe pas d’enquera coma balhar una orientacion « objectiva » a mon trabalh. I a talament de trabalh dintra la sieta de nolhas, lu manca de volontat de far quauquaren d’utile, de iò far ben. Anguí mai lu Piarron a Saran, sus la 45nòrd, la famosa pista balisada que fai lu torn de l’aglomeracion au nòrd, qu’es pas de creire coma d’un còp, ses benaisa, en defòra daus virondeus, e d’un còp, i a pus ren. E parle pas aquí de la malaudia de pinturar los trepadors.
— Un trepador pinturat, aquò se vei d’una veitura, e lu conductor se songe dins son drech d’insurtar lu cicliste sus la rota »
Quela darniera frasa eriá coma un resson luenh d’un chause auvit lu temps d’una reunion mai un eslegit, lu regent de l’OCU, son repersentant per las ròtas. La jornalista fusinava dins sas nòtas.
« Aquí beleu, i a una repersentanta dau desvelopament durable que m’espliquet que se las pistas erián ben fachas, confortablas, drechas e rapidas, los ciclistes irian pus viste que las veitura. Ela aimava mielhs boirar los que van d’a pès e las becanas.
— Ela es d’Ormes. As vut la zòna ?
— Qu’es pas ‘na rason per dire de la conaria. I a lu mèra d’un St Jan, lu que vòu betonar la zòna molhada que pas lu darnier. Per se, son los ecologistes que forjan ‘questas zònas, la nuech…
— Tomban l’aiga apres aver begut de la biera biò. Eu fuguet mesma descorar, per lu président Mimoleta, la roseta. Quante un chin remuda la còa.
— Li damandet de me balhet un nom d’una rua ente eu pensa, coma responsable daus transpòrts, que tot vai ben, pas cinc, pas dietz, una. Res. Eu bibet un pauc avant de dire, lu claus dau mas, eisactament ente trobeten la becana.
— Qu’es una marda l’endrech per las bicicletas. La zòna es limitada, i auriá pas mestier de bandas o pistas.
— Aquò eu pòt pas lu comprener. Li parlet dau rond-punt, la jornalista comencet de rire, dau ront-punt… lu ente i a un passatge au mitan, en dedins, en defòra. Afe, dins tot aquò, comprenem qu’eu es pas per limitar la plaça de la veitura dins la ciutat. De las gents me parleten d’un responsable a la politica de la bicicleta dins l’OCU, mas ò veire sembla malaisat.
— Sauriá pas te dire.
— Veiquí la vòstra bicicleta tota bela. Qu’eriá mas un patin mau engatjat dins son ralh.
— Marce »

Lu càfe, lu jus de fruch, la reparacion païada, mesma un dimenc apres-mieijorn, restava a las doas femnas d’afrontar lu vent d’un costat, los eisabanits qu’aprofeichan dau pauc de veituras per se montrar, dins lu mehors daus cas, per far vro vro e virar, puei virar, puei virar dins lu piegs.
Sonia se prometet de charchar de las vielhas cartas de las pòstas, ente se fai auvir lu paquetau paquetau d’un chavau.

---

1190 mòts

7 Janas dins un territorí d’exil — Velorucion

Mesfiatz v’autres que ai lu cerveu gripat, coma aier au ser. Desjà que fase de las fautas « normalament »…

 

L’esquipada per ‘quela fin de mandinada preniá lu temps e lu soleh sus lu bassuelh de La Cagolha, lu sòu endrech d’enquera popularí dins ‘queu quartier refach tot nuòu per la toristalha e lu capitalisme vert.
Per los que son de passatge, mais daus guides coma la Sonia o lu Piarron, faudriá saber dire que non. Lu Guilhem que dins son trabalh de medecin se trobet quauquavetz autravetz a Orleans aviá ‘gut l’enveia de montrar l’endrech a sa femna.
A la desbuta eu tornet pas coneitre lu quartier Dunois, que dins son temps qu’eriá ‘na caserna. Forçadament, aura que la caserna es duberta, la plaça d’armas plantada d’aubre ente los goiats jugan, e tots ’quilhs imòbles vides. Mai que tot, se fagueten prener per los tracassons pausats per los cicliste, que un es estat traçat per un creisant de la plata terra.
« O beleu un tipe de l’armada que fasia filat los soudards drechs, drechs, drechs, drechs. Soudards faguetem un carrat.
— I a res mas qu’una femna que faguet pas son servici per ne’n contar
— Quante tornetem de la sala de St Jan La Ruelle, filetem drech per estre segur de demorar vivants, diguet ’na Silvana quitament apres purar de rire. Ne’n vese de las conarias de fach per las bicicletas mas, aquelas, los banturles de la meraria las avian vertadierament obludar e fin finalament, las gietatan ‘quí coma un chin fai d’una marda, e d’enquera, un chin per chiar corba l’eschina çò que balha un movament…
— Silvana, sem apres minjar, diguet Sonia.
— E aquò ‘chabará tot parrier fumarier, ajutet lu Guilhem »
Per chamjar, Eu continuet sus las meijons de plasers, aura venguda residença de naut estanding, e eu diguet de novelas conarias sus los borges e lu sexe.
« E te Silvana, ò laisse dire.
— Que voes tu i far, eriám pas maridats dins ‘queu temps, lu coneissia quitament pas. Pòde pas negn estre jalosa ».
E lu coble tornet pertir que los jòunes d’auei son minhards mas vivan dins un monde ente ne’n disen e ne’n montran mai qu’ilhs ne’n fan.
« A veiquí lu Piarron que vai nos dire lu secret dau jorn, diguet Silvana. Te’n prengue, ‘nam comandar lu càfe dins cinc minutas. Fai te servir maitot un bocin de gasteu o sabe que, as mai l’abituda de l’endrech que me.
— Vau prener daus « pastéis de nata » que lu fornissor d’Helena es lu chap de tota la vila. Pensarai a mon regime un autre jorn.
— As mai de reserva que n’autres mas te segrem. Adonc, L’afar dau jorn ? »
Piarron balhet pas de responsa, coma a son abituda res dire e la sola faiçon de pas ne’n dire.
Eu prenguet lu jornau daissat dubert sus la liberacion dau volor de bicicleta, afe, lu revendor. De ne’n creire lu jornau, lu tipe aviá be trobat la bicicleta pausada au Clau dau Mas, dins St Jan de Braye. Eu trabalhava sus un chantier de renovacion, a la fin de la linha dau tramway, e un ser, mai daus amics, eu restet far la festa. Per s’entornar, coma i avia pus de tramway, eu marchet un pauc avant de veire ’na bicicleta dins un buisson. Eu prenguet la bicicleta e rintret chas se.
Lu jornau disiá que lu tipe aviá conduch los policier a l’endrech, rue Jan Champillou, ente eu trobet la becana, mas las charchas balheten res. Per aver la patz, lu mèra de St Jan, lu Anton Dekatlov faguet venir ‘na vejanta que tot lu monde s’esbaubibava davant lu asard daus noms de ruas. La carotièra ne’n contet ela tot mas lu monde es uròs d’un res.
« De que ne’n pensa la policièra apres estre anar sus plaça aier ?
— Ela pensa que passat mieijorn vam far la velorucion puei nos entornaram prener un tren per la Rochala. Que los chasteus de Leire seron d’enquera quilhat drech l’an propchan, diguet Guilhem.
— Mas, la femna dau medecin se troba estre la policiera interojada, e, ela a drech de parlar quante ela es interojada, i a pas mestier de li dire sos drechs.
— Los vielhs cobles !
— Te, la goiata desliarada, liberada. Nos verem a nadau. Pense que per un afar de bicicleta trobada, i a pas de que ne’n far un roman. Es beleu un escran de fumada per ‘catar d’autras vertats mai grandas dins la comunautat urbana. Coma la nòstra jornalista la mai aimada, pense que lu teleferique seriá estat apres estre bastit, lu cadavre seriá en sos pès. Mas, entau, sens aver far legida dau dorsier, pense solament que lu momint es ’ribat de prener los càfes, e de t’escotar mon Piarron, sus la tóa mandinada ».
Piarron bufet un còp, mas, ’na vetz los càfes e los pastís servits, eu comencet son raconte per la fin dau mandin. Que quauqu’un ‘pelet los servicis especiaus apres ‘ver cregut veire un lop dins la forest d’Orleans. Forçament, degueten escotar lu tipe, seriòs dins son testimonhatge, degueten anar veire de las traças daissadas dins un chamin, qu’es de dire daus piaus e ‘na dent. Tota una esquipa passet lu mandin dins los buescs, per finalament tombar sus un de la banda daus MIB, que son chin eriá crebat. Un gròs chin, mas lu tipe desirava lu botar ne’n terra, dins ’na fòrma de cereminiau pacan coma ò fasiá sos ancestors.
« Segond se, que qu’eriá lu filh d’un Monsur que pòde pas balhar lu nom. Mas desempuei la meitat dau sègle XIX, sa familha es dins la politica locala, e pas la mans dins la terra de Bauça. Afe. E arser, fau me far eiscusas que, ai pas totjorn un mestier aisat ».
Lu gendarme coma ò disian la gent, nonmas un emplejat d’un servicis de rensenhaments — despartament creianças — especialisat dins los afars « anormaus », coma los aplechs luminòs non identifiats, las bestias sauvatjas o b’etot las paraleidolias, lu gendarme adonc aviá estat ‘pelat que daus ròsges umans ‘vian estats vuts dins los deschiers fotuts defòra per de las gents estranhs.
D’esfiech, i aviá un tapon de besilh desposat dins la rua de Borgonha. Coma de costuma, i aguet lu que se metet de cridar que jamai la meraria daissariá far aquò davant la prefectura, una p’ita vielha los piaus blonds s’aprochet d’una gendarmeta e li esplicava que i a un restaurant chinès, adonc, fau pas charchar d’ente venián los rosges. Una autra ela parlava de l’espiçaria tenguda per un indian, adonc, fau pas ‘nar corer lu monde per saber d’ente los rosges venián. Un jòune mai un casqueton pausat davant darrier diguet que son veisin eriá jusieu, e que, i a un temps d’aquò, ilhs fasián la venda de jòuna filha per daus païs au luech…
« ‘Tendatz v’autres, qu’eriá ben daus rosges, dins las pobelas, mas daus rosges de plastique. Avián estat tirat d’un esquelete conhat dins ‘na valisa, la d’un vielh sindicaliste. L’esquelete ‘viá estat permenat longtemps dins de las manifestacions, per dire que lu monde désirava pas crebat entau o d’enquera que qu’eriá temps d’enterrar la perpausicion de lei, afe, ‘na repersentacion dau combat.
— E quò te fai rire, diguet la jornalista. Aqueu tipe aviá un raibe, qu’es beleu pas la peina de lu tuar un second còp.
— Sabem que te, tu ses totjorn apres permenar ta boitia per dire que tu voles pas crebar. De las envibladuras, resmai, ‘na persentacion dau monde dins l’esterotipe.
— Iò sabe, lu monde eissista pas.
— Coma n’autres venem de junher lu punt filò, podem beleu enfilar nos costumas per la parada ».
E lu monde de la brassaria, viguet la Silvana se mascarar ne’n Princessa Leïa, lu Guilhem ne’n Dark Vador, la jornalista ne’n Luke Skywalker, sou lu Piarron se desguisava pas, per aura, ne’n Obi-Wan Kenobi. Eu aviá damandat lu triportor de la bolangaria per menar de que far dau son.
L’esquipada quitet entau la Cagolha, e montet la rua per anar directament rua Jana d’Arc avant d’atenher, rua reiala, l’avant garda de la prumiera velorucion de nuech. Forçament, i aguet dau monde per còp sec daissat los giletons jaunes, entau fasent, se plaçar dau costat de l’obscuritat, e dès que Obi-Wan desclenchet la musica, qu’eriá de las bicicletas « neonisadas » que se montravan.
Daus grands goiats.
Passat las jornalistalhas, los prumiers parteten sus l’air de la marcha de l’Emperor, sus lu pont Jordí V, aquò fasiá son efiech per junhet la gleisa St Marceu. Davant la gleisa, los occitans fagueten ‘na paus e marmusaten de bana « adjatz n’autres », de segur, bilhats autradament, serián estat capables d’anar far brutlar un lumet..
Sus la plaçeta, beleu un cent de personas totas bilhadas de giletons jaunes, de lum davant, de lum darrier, d’autres s’erian ‘musats de metre ‘na chandela, d’autres ‘na guirlanda de nadau.
La passa-chariera partet, se montret, faguet dau bruch e de la lum avant de s’entornar dins la ciutat non sens fiertat. La fin se passet davant la catedrala, de beure un pauc, mai beucòp de moderacion, de minjar, tròp, dintra los gasteus veganian, los sens glutene, los quò quí, los quò lai.
Una festa.

_ _ _ _

~1510 mòts