Coma la França tuet sas vilas – Olivier Razemon

Persentat sus lu darnier de cuberta coma :

Lu libre-enquesta sus la perda de vitalitat de las vilas francesas.

De las veirinas voidas e sornas, de las façadas ‘vuglas, daus rideus metaliques baissats. Calais, Agen, Landerneau, Avinhon, Luneville… la crisa vilauda mascha las prefecturas e las sos-prefecturas, las minja dau dedins. Las boticas ‘bandonadas son nonmàs un indici d’una causa pus prionda : la populacion demora egala, los lotjaments son vides, lu niveu de vita davala. Adonc, de que que n’i a ?

L’ataca crana de la granda distribucion, dins los barris, tua los comercis dau centre e daus cantons vielhs, e cua los emplecs pròpches.

E per delai, lu biais de viure es liat au biais d’anar e venir.

Pertot, la veitura personala demora considerada coma una obligacion, un degut.

Mas, perque ‘la pren beucòp d’espaci e mena bruch coma polucion, la motorisacion pren ‘na part granda dins l’estofament de la ciutat. Coma pòt far la França per sauvar la vila ?

P’un remedí miraudiós, nonmàs ‘na seguida de pitits pas, de biais de far tornats endever lu mens vau mielhs.

Un bon libre, tant iò dire còp-sec, que vau mai la pena d’estre legit que lu d’avant (>lm).

Lu tipe anet un pauc pertot dins lu país, mesma ne’n Occitania perque qu’es un Peiregòrd, eu visitet lu país per veire que un pauc pertot, los centre-vilas « modernes » se semblan qua’iment tots, en defòra de quauques detalhs coma la color daus claus per traucar per eisemple. De segur, i a totjorn l’architectura que fai que sabetz, emb un minimun de cultura, se v’autres vos trobetz en Bretanha, en Provença, en Alsaça o b’etot en Lemosin, mas autradament fau pas comptar sus las franchisas comercialas per vos rensenhar e d’enquera mens ne’n vos pradelan dins los barris, que mai d’una vetz « lu chaucha-velha pavilhonari »* passet per aquí per lu meschaënt e lu fòrt meschaënt.

Las visitas fan la lumira sus las causas, pas totjorn las mesma. Aquí, lu desert vilaud ‘vancet de bana coma la bastida dau subremerchat, alaï perque dubrisseten dins la capitala regionala tal o tau espaci comerciau. Mai d’una vetz, son las politicas localas que son de montrar dau det, quauquas vetz presas per l’interest generau, que la resulta fuguet pas la esperada, mai d’un còp per aprofeichar a daus grands interests perticuliars.

Sens obludar que la politica de la vila de la França, coma la de la Belgica francofòna esbolhet tot un reseu dins los centres que non pas dins d’autres país d’Euròpa :

62% de la chifra d’afar se fai dins los barris en França, 25 dins lu centre e 13 dins los cantons, contre 33, 33, 33 en Alemanha.

• Lu libre fuguet cronicat sus Jornalet « Cossí França a tuat sas vilas ? »(>òc) vau pas ne’n far mai.
• Olivier RAZEMON « Comment la France a tué ses villes ». Publiat chas : Rue de l’échiquier.
• Lu ciberquasernet dau Razemon (>fr).
• E podetz ‘nar fusinar sus lu joèb dau Jacme (>òc) (mesfiatz v’autres, la paja se charja pas aisament perque i a beucòp de filmes e de sons) que mai d’una vetz eu parla d’aquela politica « urbana ».
• Tot saber dau coma quò se passa alhors « Roda liura » (>fr-en-ne).
• ‘N’analisa desempuei lu centre d’Albi (>fr).

• Raubat sus lu casern dau Razemon : Une suggestion, effectuer un voyage à vélo aux Pays-Bas camescope en main pour filmer à quoi ressemblent les petites villes des Pays-Bas, afin de montrer à vos élus que ces infrastructures ne sont pas juste réservées aux grandes villes avec de gros budgets. Et que ça profite notamment aux commerces de centre-villes, très vivants, contrairement à la France.

  Le site incontournable (en anglais): https://bicycledutch.wordpress.com/

Aquí es Besièrs

Vòle tornar quau-que-siàia sus dos punts que me manheten un pauc.

Lu prumier es la mencion dau « Aquí es Besièrs », beleu lu sòu bocin d’una linga autra que lu francès, en defòra de la poësia dins los chafres daus subremerchats.

De segur, qu’es pas quò que Razemon ditz, mas, aquò pòt/vai estre compres per mai d’un legidor e lectritz dins ‘na logica dins l’estila « linga regionala + politica locala = faissisme ». D’autant mai que lu jornaliste es pas lu darnier de criticar los jacobinismes « regionaus », a rason, mas torne iò dire, la presença d’una linga regionala sens las erplicacions que van avecque, pòt estre interpretada, a mau.

Lu second punt, 3 linhas dins la conclusion, es aquela istòria, quitament ‘na mitologia, que los gais serián malaürós dins las campanhas : « Les minorités ethniques, religieuses ou sexuelles l’ont bien compris. Dans un territoire dense, on se sent moins isolé, moins unique, moins visible qu’à la campagne ».

Me songe seriosadament que ‘quela acertada ven daus USÀ, coma lu fach que « los gais an 20 % de poder achaptador de mai que los autres ». Sei pas americanofòbe, luenh d’aquí, mas çò qu’es, o eriá, verai dins un país, l’es pas per ‘n’autre, mesma per una minoritat. Emai faguesse prener de las vetz las chifras coma un punt de despart per se’n surtir.

Dise pas que la vita daus gais « dins la campanha » es ‘na permenada lu long d’una arocana, seriá ben mau plaçat per far la leiçon, mas, per aver vecut « a la campanha » (mai ‘na veitura), a St Junian coma a la Sostrana, ente encontri dau monde aürós tant coma aquí « dins la Bauça prigonda », dins daus eimatges desparriers que la vita papieron-glaçada venduda per « París-lu-Marais » de segur.

Per ne’n ‘chabar sus ‘queu subgier, me songe que la legida dau Perigòrd Chapduelh « J’ai refermé mon couteau » (>lm) poriá far la clarda sus l’afar.

---

•  es lu titre d’un fòrt bon libre (>fr) per comprener coma ne’n sem ‘ribat aquí.