Lu patois, lu frances e l’enclusa.

De’n prumier :

Bona annada 2011.

Que l’annada intranta vos veja solament boirar dau bonur dins vòstre alentorn.

※

Per pas tròp tarvelar la vòstra cervela, ‘na pita nhòrla tirada dau Jan Picatau de Sent-Barrancon – Enric Delaja (IEO dau Lemosin – Chamin de Sent Jaume).

Un libre, coma fau-quò iò dire ? Un de ‘quilhs libres que reviscolariá un mòrt, un libre bon per passar per un sacarinat de prumièra, un libre que fariá beleu s’espofidar de rire un linguisticaire occitan, s’avián de l’umor, marchatz saber, de las vetz.

N’aiá pas tant ‘gut l’air colhon de tant rire dins un tren quente m’entorní per las festasbeleu despuèi « La Lison dau Peirat (► òc)» ; lu rire me trapet de Vierzon jusc’a Lemòtges. D’autant mai que, coma aura, chausissetz pus vòstre plaçon, lu asard faguet, mas es-quò be d’asard o solament un biais de far un esmangonhator dins quauques temps, fuguet plaçat au mitan d’un coble de personas emploiadas dins la fonccion publica territoriala e culturala, de la gent pau jauvents, parisiens mesma. ‘Laidonc, vai-me-quí après legir e me torcinar sus mon sieti sens pòder ‘restar mon rire e ma legida tot.

Chas me, ma mair l’auriá quitament sarrat dins sos afars s’aiá pas fach ‘tencion. ‘La reguinet solament sus los preterits en « erem / eretz / eren » e non pas « etem / etetz / eten », lu restant°, pensatz be que ‘la ‘viá puenh mestier dau leissic a la fin de l’obratge, emai ‘la sapchessa l’ideògrafia¹ pan-occitana que desempuèi qua’iment dos ans aura. Ne’n mai d’aquò, ‘la ven d’aver 70 ans lu 2 de genier, e lire per s’espofidar de rire pòt vos far ‘nar au cementeri avant l’ora, ‘laidonc, lu gardet prudament dins ma biaça. Pertant ‘la aimet be ‘queu personatge dau Jan Picatau e son pitit monde. Queraque ‘la i tornet trobar quauquas istòrias ancianas, daus torns que se fasian autravetz. ‘Tencion, lu libre es pas dins la nostalgia, non, eu campa de las personalitats, de las bestarias dau temps d’avant la televicon mai daus ordinators. De las istòrias de paíson beleu, mas mai-que-mai de gent que risavan² de p’itas malinarias que se fan entre veisins. Qu’eriá gran meschent.

nòtas :
° Tòrne iò dire per los que pensan que passat la cantonala 36-15 a, lu patoès es desparier. Ma mair es de Grenòr-l’Aiga (16), lu libre « en occitan » de Sent-Estefe (24), ‘la ‘guet p’unas dificultats per iò legir d’autant mai que la grafia conserva los « lu », los « r », los « l »… breu quauques particularitas grandas de son parlar, emai las particularitas siguessen pas totjorn regulièras. Que mai d’unas vetz, la gent visan las diferenças e pas las semblanças, afè, quò-es pas me que vau vos iò e«r»plicat aquí, alhors nimai.
¹ ‘queu nuòulogisme perquè ‘quò me fai chiar de totjorn balhar de las eisplicacions sus l’escritura daus mòts « non pas per obeïr a daus vielhs cobès ‘massats dins ‘n’academia », mas per esvelhar un « eissart de neuròna » e lu tornar d’aplomb dins la legida.
² ‘queu, o b’etot ‘quela, qu’es pas aürós-a de veire lu verbe « risar » , eu-ela pausa sos libres de sabantarias, monta en Charanta-Lemosina e marcha veire ma granda, ‘la li parlará « emb plaser ».